Jezus Król Miłosierdzia

ks. Michał Sopoćko

Jezus Król Miłosierdzia. Artykuły z lat 1936-1975

Wydawnictwo Księży Marianów
Warszawa
czerwiec 2004
ISBN: 83-7119-487-0

Wprowadzenie

Autorem artykułów o miłosierdziu Bożym zawartych w niniejszym zbiorze jest ksiądz Michał Sopoćko (1 XI 1988 — 15 II 1975), kapłan Archidiecezji Wileńskiej, niestrudzony krzewiciel kultu miłosierdzia Bożego, dziś Sługa Boży, którego proces beatyfikacyjny jest daleko zaawansowany. Święta Faustyna Kowalska, której był spowiednikiem i kierownikiem duchowym, przekazała znamienne słowa o nim, pochodzące od Pana Jezusa: „Napisz, że dniem i nocą wzrok mój spoczywa na nim”.

Praca, którą ks. Sopoćko wykonał dla szerzenia idei i kultu miłosierdzia Bożego, jest ogromna. Składają się na nią badania naukowe, publikacje, nauczanie. A samo zaistnienie Dzienniczka siostry Faustyny za jego przyczyną? Wydaje się, że w całej historii zabiegów o aprobatę kultu miłosierdzia Bożego nikt tyle się nie natrudził i nie uczynił dla tego dzieła co ks. Sopoćko.

We wskazanych poczynaniach apostolskich istotnym nurtem, któremu ks. Sopoćko oddał się z wielkim zaangażowaniem, była jego działalność naukowa i publicystyczna. Najbardziej znaczące, choć dzisiaj już mało dostępne, są jego pozycje książkowe: Miłosierdzie Boga w dziełach Jego, wydane w 4 tomach w latach 50. i 60. w Londynie i Paryżu; Miłosierdzie Boże. Studium teologiczno-praktyczne, wydane w Wilnie już w 1936 r.; De Misericordia Dei deque eiusdem festo instituendo. Tractatus dogmaticus ac liturgicus, praca opublikowana najpierw na powielaczu w Wilnie w 1941 r., a później drukiem w Detroit w 1943 r. i w Warszawie w 1947 r.; Godzina święta i Nowenna o Miłosierdzie Boże nad światem, Poznań 1949; Poznajmy Boga w Jego Miłosierdziu. Rozważania o Miłosierdziu Bożym na tle litanii, Poznań 1949. Przed paru laty ukazał się niewielki wybór tekstów z tych książek, najbardziej reprezentatywnych dla nauczania o miłosierdziu Bożym, który przygotował ks. H. Ciereszko: „Bo na wieki miłosierdzie Jego” (Ps 136). Ks. Michał Sopoćko o Miłosierdziu Bożym, Oficyna Wydawnicza „Wybór”, Białystok 2001.

Ks. Sopoćko, począwszy od lat przedwojennych, opublikował także 38 artykułów, na łamach różnych pism, na temat miłosierdzia Bożego. Uważna lektura tych artykułów, zebranych i uporządkowanych chronologicznie, może i powinna przyczynić się do ich lepszego poznania i naukowego opracowania. Powstają ciągle nowe prace ukazujące wkład ks. Sopoćki w szerzenie kultu miłosierdzia Bożego. Wiodącą jest w tym względzie książka wspomnianego już ks. H. Ciereszki: Ksiądz Michał Sopoćko apostoł Miłosierdzia Bożego, WAM, Kraków 2004. Jego też autorstwa jest zamieszczone na początku niniejszego zbioru opracowanie zatytułowane: Apostolstwo prawdy i kultu Miłosierdzia Bożego w twórczości piśmienniczej ks. Michała Sopoćki, które kreśli tło naukowej i publicystycznej działalności ks. Sopoćki oraz służy jako wprowadzenie do tegoż zbioru. Autor prezentuje w nim całe piśmiennictwo ks. Sopoćki, zatrzymując się głównie nad dziełami najbardziej znaczącymi, wydanymi jako odrębne pozycje książkowe. Łącznie z tym opracowaniem niniejsza publikacja zyskuje tym samym formę swoistej całości, zawierającej ogólną prezentację pełni myśli i dzieła apostolstwa ks. Sopoćki.

Przedkładany zbiór może mieć jeszcze inne znaczenie, bardziej praktyczne. Sięgnąć do niego mogą nie tylko teolodzy, ale wszyscy, którym drogie jest orędzie o miłosierdziu Bożym. Teksty w nim zawarte, dotyczące prawdy i nabożeństwa do miłosierdzia Bożego, przejawiają ciągłą aktualność. W jednym z artykułów ks. Sopoćko zachęca: „Oprócz czci miłosierdzia Bożego praktycznym wnioskiem z poznania tego przymiotu Bożego winna być ufność w miłosierdzie Boże i naśladowanie go w życiu”.

Czytelników z tej grupy wypada jednakże przeprosić za wszelkie powtórzenia, które znajdą przy lekturze artykułów. Niektóre z nich bowiem jedynie w niewielkim stopniu zostały przeredagowane przez autora, co wobec faktu, że ukazywały się na łamach różnych czasopism i w różnym czasie, nie miało znaczenia, a wręcz przeciwnie, było wówczas pożądane. Chronologiczne zestawienie wszystkich artykułów, które się ukazały, pomimo występujących w nich powtórzeń, daje wszakże możność poznania rozwoju myśli ks. Sopoćki o Bożym miłosierdziu.

W całości prezentowanych artykułów zachowano specyficzny styl autora i oryginalną pisownię, dokonując zmian tylko w nielicznych przypadkach, które w odczuciu współczesnego czytelnika mogłyby zostać odczytane jako błąd ortograficzny czy gramatyczny.

Przypisy, które znajdują się na końcu artykułów, stanowią ich integralną całość i zostały zamieszczone w takiej formie, w jakiej ukazały się w czasopismach. Cyfry w nawiasach, pojawiające się w tekstach artykułów, oznaczają strony danego czasopisma, na łamach którego zamieszczono artykuł.

Niech słowa Ojca Świętego Jana Pawła II wypowiedziane w Krakowie podczas pielgrzymki do Polski w 2002 roku: „Trzeba przekazywać światu ogień miłosierdzia. W miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście!” — staną się zachętą do lektury artykułów ks. Sopoćki.

Ks. Adam Skreczko

(...)

Apostolstwo prawdy i kultu miłosierdzia Bożego w twórczości piśmienniczej księdza Michała Sopoćki

Ksiądz Michał Sopoćko, może najbardziej znany jako spowiednik i kierownik duchowy świętej Faustyny Kowalskiej, zyskuje dziś coraz wyraźniej, dzięki ukazywaniu jego postaci i dorobku, przysługujące mu bezsprzecznie miano apostoła prawdy i kultu miłosierdzia Bożego. Do zainteresowania się tą prawdą pobudziły go, jak sam wyznał, objawienia świętej. Znając żądania przekazane jej w objawieniach, dotyczące głoszenia prawdy miłosierdzia Bożego oraz szerzenia kultu miłosierdzia, po zweryfikowaniu treści objawień w świetle objawienia publicznego i nauczania Kościoła, wzmocniony autentyzmem świętości swej penitentki, ale także — i przede wszystkim — odkrywając niezwykłą wartość duszpasterską nabożeństwa do miłosierdzia Bożego, oddał się całkowicie temu apostolstwu. Zgłębiał od strony naukowej teologię miłosierdzia Bożego, wypracowywał liturgiczne i pastoralne podstawy dla kultu, zabiegał o jego aprobatę u władz kościelnych, nauczał. W tej tak rozległej działalności poczesne miejsce stanowiła jego twórczość piśmiennicza. Począwszy od lat przedwojennych opublikował szereg prac, ukazujących zarówno samą prawdę miłosierdzia Bożego, jak też zawierających uzasadnienie wprowadzenia kultu. Niniejsze opracowanie poświęcone jest przedstawieniu w głównych zarysach jego dorobku w tejże dziedzinie.

Pierwsze publikacje o miłosierdziu Bożym

Siostra Faustyna, odwołując się do swych wewnętrznych przeżyć i objawień często powtarzała, że miłosierdzie Boże jest najwyższym przymiotem działania Bożego oraz że Bóg pragnie szczególniej być uwielbiony w tej tajemnicy. Ksiądz Sopoćko poruszony stwierdzeniami siostry zajął się badaniem biblijnym i teologicznym nauki o miłosierdziu Bożym. Odkrył, że zarówno w Piśmie św. Starego jak i Nowego Testamentu wielokrotnie występuje słowo „miłosierdzie”, wraz z jego synonimami, odnoszone do Boga, zwłaszcza jeśli chodzi o przejawy Jego działania wobec człowieka i świata. W nauczaniu Ojców Kościoła odnalazł natomiast potwierdzenie, że miłosierdzie Boże nazywane jest najwyższym przymiotem Boga Stwórcy i Odkupiciela. Wyniki swych poszukiwań opublikował najpierw w ”Wiadomościach Archidiecezjalnych Wileńskich” w 1936 roku w artykule zatytułowanym Miłosierdzie Boże i niemalże jednocześnie w oddzielnej broszurce pod tym samym tytułem. W obu opracowaniach poza nauką o prawdzie miłosierdzia Bożego, wysnutą z nauczania Biblii, Ojców i Doktorów Kościoła, wskazał też na potrzebę szczególniejszego uwielbienia Boga w tym przymiocie. Miłosierdzie Boże, idąc za nauką św. Tomasza, określił jako przymiot działalności Boga, zwróconej ku bytom niższym w celu uzupełnienia ich braków. Jest ono wyrazem dobroci i wszechmocy Boga, które ujawniają się w stworzeniu, a jeszcze bardziej w odkupieniu. Obejmuje wszelkie dary natury i łaski, aż po wyniesienie człowieka do życia nadprzyrodzonego. Jako że jest najwyższym przymiotem działalności Boga, powinno być szczególniej uczczone poprzez odrębne święto w Niedzielę Przewodnią oraz okazywanie ufności i naśladowanie w czynach miłosierdzia.

W następnym roku opublikował w periodyku „Misterium Christi” nowy artykuł poświęcony głównie sprawie kultu miłosierdzia Bożego i święta ku jego czci. Ponadto zamieścił jeszcze kilka pomniejszych artykułów w wileńskich czasopismach i dziennikach. Za jego przyczyną wydrukowane też zostały w Krakowie modlitwy do miłosierdzia Bożego (nowenna, litania i koronka) wraz z reprodukcją namalowanego w 1934 roku w Wilnie obrazu Jezusa według wizji siostry Faustyny. Wydrukowanych też zostało w tym czasie kilka pomniejszych jego artykułów informujących ogólnie o idei miłosierdzia Bożego. Wszystkie te publikacje miały posłużyć głównie budzeniu zainteresowania ideą miłosierdzia Bożego, święta ku jego czci, zachęcać do wielbienia Boga w tym przymiocie, tym samym pośrednio przyczyniać się do realizacji żądań wywodzących się z objawień siostry Faustyny. Ksiądz Sopoćko jednakże świadomie nie ujawniał tego, wskazując na ważniejsze w tym wypadku biblijne i pastoralne motywy nabożeństwa do miłosierdzia Bożego. Nie wspominał też w swych opracowaniach o objawieniach siostry, ani o jej osobie, jako że nie były one zweryfikowane przez władze kościelne, a nawet nie mogłyby być potwierdzone zasadniczą podstawą do wprowadzenia nabożeństwa.

Traktat o miłosierdziu Bożym

Ksiądz Sopoćko, z racji na niezbędność biblijnego i teologicznego umotywowania kultu miłosierdzia Bożego, a także wskutek sugestii Prymasa kardynała A. Hlonda, u którego szukał poparcia dla aprobaty tegoż kultu, jeszcze przed wojną nosił się z zamiarem opracowania zwięzłego traktatu, przybliżającego naukę o miłosierdziu Bożym oraz o potrzebie kultu. Ostateczne jego sfinalizowanie nastąpiło w końcu 1940 roku. Wtedy też został on przetłumaczony na język łaciński, gdyż w tej wersji językowej miał być wydrukowany. Nosił tytuł: De Misericordia Dei deque eiusdem festo instituendo. Tractatus dogmaticus ac liturgicus. Zawierał on 5 rozdziałów oraz aneksy, na które składały się propozycje formularza do Mszy św. na święto Miłosierdzia Bożego i oficjum brewiarzowego na to święto, a także koronka, litania i nowenna do miłosierdzia Bożego.

W rozdziałach omówione były kolejno: pojęcie miłosierdzia Bożego, ujawnienie się miłosierdzia Bożego w odkupieniu, formy odpowiedzi Bogu na Jego miłosierdzie, elementy czci miłosierdzia znajdujące się w liturgii, potrzeba ustanowienia odrębnego święta. Cały traktat oparty został na biblijnych i liturgicznych podstawach, zwłaszcza gdy chodziło o wyjaśnienie, czym jest miłosierdzie Boże i w czym się przejawia, a następnie na czym ma polegać jego kult. Podobnie umotywowane były formy czci miłosierdzia Bożego, a pośród nich jako propozycja podana była specjalna forma kultu prywatnego i publicznego wywodząca się z objawień siostry Faustyny Kowalskiej. Wspominając po raz pierwszy w tym traktacie o osobie siostry i jej objawieniach, autor zaznaczył, że orzeczenie o nich należy do kompetentnej władzy kościelnej, której całkowicie się podporządkuje. Oczekiwane zaś zaaprobowanie kultu i święta, czego życzenie wyrażał, dokona się niezależnie od nich, na podstawach biblijnych i liturgicznych. Gdy zaś chodzi o racje ustanowienia święta, jako zasadnicze podawał: wprowadzenie święta posłuży pełniejszemu poznaniu i umiłowaniu Boga; pomnożeniu ufności w Jego miłosierdzie; w czasach szerzącego się ateizmu, ukazanie Bożego miłosierdzia przyczyniać się będzie do nawrócenia wielu i pełniejszego zwrócenia całej ludzkości ku Bogu jako jej ostateczne- mu celowi. Na podnoszone zaś trudności, jak: wystarczające wspominanie prawdy miłosierdzia Bożego w liturgii; brak dotychczas praktyki ustanawiania świąt ku uczczeniu poszczególnych przymiotów boskich — wskazał następujące argumenty. Kult „Boga Miłosiernego” nie posiada odrębnej formy w liturgii, a tylko okazyjnie się ujawnia, przez co nie jest prawie postrzegany, tak że nawet znający liturgię nie wiele uwagi na tę sprawę zwracają. W praktyce liturgicznej Kościoła istnieje uczczenie Najświętszego Sakramentu w odrębnym święcie Bożego Ciała oraz kult Najświętszego Serca Bożego i Chrystusa Króla, a święta im poświęcone przynoszą liczne owoce we współczesnych czasach. Ponadto istnieje też w licznych miejscach kult Bożej Opatrzności w VI Niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego oraz wznoszone są świątynie pod tym wezwaniem. W samym zaś święcie Chrystusa Króla czci się, chociaż nie wprost, boski przymiot określany jako władza boska (dominium divinum). Nadto sam przymiot miłosierdzia w Bogu, istniejący ze względu na stworzenia, potrzebujące zmiłowania Bożego i nawrócenia do Boga, jak żaden inny prowadzi do poznania Boga oraz służenia Mu i miłowania Go, także przez grzeszników. Samo zaś miłosierdzie Boże objawiając się, zapala w człowieku miłość do Boga, a to jest istotą chrześcijańskiej doskonałości, oraz pobudza do ufności i nadziei, które niezbędne są w duchowych zmaganiach. Stąd przypomnienie tajemnicy miłosierdzia Bożego i uczczenie jej przez specjalny kult oraz święto wydaje się być — zwłaszcza we współczesnych mu czasach — bardzo potrzebne.

W wojennych warunkach nie udało się wydrukować traktatu, ale został w 500 egzemplarzach odbity na powielaczu. Jego egzemplarze jeszcze w czasie wojny rozesłane zostały poprzez zaufane osoby do biskupów w świecie. Traktat dotarł między innymi do biskupów Stanów Zjednoczonych, którzy wydali go drukiem i dalej rozesłali. Jeden z egzemplarzy trafił do Watykanu.

Opracowanie traktatu o miłosierdziu Bożym, było już znaczącym przyczynkiem do badań nad budowaniem teologicznych i liturgicznych podstaw dla kultu Bożego miłosierdzia. Nakreślone bowiem zostały pewne istotne kierunki poszukiwań, które należałoby dalej rozwijać. Z drugiej strony było to jednak wciąż zaangażowanie jednej osoby, której nawet największe wysiłki i poświęcenie miało swe granice. Dlatego też trudno było oczekiwać w owym czasie, tym bardziej, że świat ogarnięty był wojną, wyraźnych efektów działań ks. Sopoćki. Spełnił on jednakże ważną na tamte czasy rolę w dziele krzewienia idei miłosierdzia Bożego i upowszechniania jego kultu.

(...)

opr. mg/mg