Kto czuje wiatr zmian, może się ociągać albo rozwinąć żagle

"Wyłącz zanim będzie za późno. Uzależnienie od komputera i internetu." - fragmenty

Petra Schuhler, Monika Vogelgesang

tłumacze: Paweł Kaźmierczak, Elżbieta Sierosławska, Izabela Walczak

WYŁĄCZ ZANIM BĘDZIE ZA PÓŹNO

Uzależnienie od komputera i internetu

ISBN: 978-83-7767-888-6
wyd.: Wydawnictwo WAM 2014

Kto czuje wiatr zmian, może się ociągać albo rozwinąć żagle
By wzmocnić efekt pocieszenia, uzdrowienia i odporności.
Ostatnie dekady to odrodzenie zainteresowania klinicystów rolą religii i duchowości w dziedzinie zdrowia. Niniejsza książka stanowi odpowiedź na coraz większe potrzeby w tym zakresie. Autor, psychiatra i neurolog, sięga do neurobiologii i socjobiologii, by czerpać stąd inspirację i zająć się złem, które pojawia się, gdy życie religijne zamiast przynosić ulgę w cierpieniu, staje się jego przyczyną. Griffith pokazuje, jak niektórzy, odwołując się do swoich przekonań religijnych, odmawiają leczenia. Bo chcą "pozostać wierni Bogu".
Religia, która uzdrawia, religia, która szkodzi. Wskazówki dla terapeutów i szukających pomocy to nie tylko katalog zachowań klinicznych, ale przede wszystkim doskonały podręcznik ilustrujący rozmaite sposoby wykorzystywania w psychoterapii doświadczeń z życia religijnego konkretnej osoby. To książka, dzięki której sfera duchowa staje się inspirującym elementem zdrowego życia.

Nawet najdłuższa podróż zaczyna się od pierwszego kroku / Kto czuje wiatr zmian, może się ociągać albo rozwinąć żagle

Kto czuje wiatr zmian, może się ociągać albo rozwinąć żagle

Jak przepracowanie swoich problemów podczas psychoterapii może pomóc w przezwyciężeniu uzależnienia od komputera i internetu

Wejście na drogę psychoterapii często nie jest łatwe. Jeśli się jednak na to decydujesz, to znaczy, że masz po temu ważne powody i że chcesz rozwiązać swoje osobiste problemy z pomocą psychoterapeuty. Może to być początkiem procesu budzenia uśpionej energii i  poprawy jakości własnej egzystencji. Dużo zależy od Twojej determinacji w dążeniu do przemiany życia.

Dlaczego wyruszamy w tę podróż — w czym leży problem? W roku 1998 przyjęłyśmy pierwszego pacjenta, po którym przyszło wielu następnych. Od roku 2006 liczba osób potrzebujących terapii, zarówno mężczyzn, jak i  kobiet, stale wzrasta. Dlatego konieczne było pogłębienie wiedzy diagnostycznej i terapeutycznej w tej słabo jak do tej pory poznanej dziedzinie.

Definicja

Uzależnienie od komputera / internetu rozumiemy nie tylko jako złe przyzwyczajenie, które zakradło się do naszego życia i z którym po prostu trzeba zerwać, ale jako poważną chorobę psychiczną, która wpływa na nasze relacje z innymi ludźmi, na naszą energię życiową, a przede wszystkim na nasze poczucie własnej wartości.

Punktem wyjścia jest rozróżnienie pomiędzy normalnym, problematycznym a patologicznym, czyli chorym, korzystaniem z komputera / internetu, które może przybierać następujące formy:

  • Grania w  gry komputerowe, zwłaszcza w  wieloosobowe internetowe gry fabularne — RPG (w których gracze wcielają się w role fikcyjnych postaci), w gry strzelanki, ale także w gry na konsoli niepodłączone do sieci.
  • Czatowania, np. za pośrednictwem portali społecznościowych.
  • Surfowania w  sieci, np. bezcelowego wyszukiwania danych muzycznych, celów podróży lub filmów.

    Psychoterapia może pomóc w  odzyskaniu zdolności do bezproblemowego korzystania z komputera oraz internetu i w rozwiązaniu problemów osobistych, które doprowadziły do uzależnienia.

Uzależnienia od komputera i internetu są nie tylko związane z zaburzeniami psychicznymi, ale są także skutkiem niekorzystnych zmian społecznych — wykorzenienia i  chłodu panującego w rodzinie i miejscu pracy. Dostępne w sieci gry fabularne, pokoje czatowe i  fora internetowe, źle użytkowane, mogą u  osób szczególnie wrażliwych prowadzić do poważnych zaburzeń w codziennym funkcjonowaniu i do obniżenia efektywności w pracy zawodowej. To, co przy pomyślnym biegu wydarzeń jest nieproblematycznym, konstruktywnym zaabsorbowaniem grą, przekształca się w  zagubienie w  wirtualnym świecie. Na tej błędnej drodze można dostrzec pewne charakterystyczne znaki:
Immersja. Przede wszystkim pojawia się zanurzenie w  wirtualnym świecie, immersja, wskutek której świat realny traci na znaczeniu w naszej osobistej hierarchii wartości, a równocześnie świat wirtualny staje się coraz ważniejszy, co w znaczący sposób pogarsza funkcjonowanie człowieka w  codziennym życiu. Odbija się to nie tylko na wydajności w pracy zawodowej, na relacjach międzyludzkich i w sposobie wykorzystania wolnego czasu, ale cierpią na tym także znaczące obszary osobowości, przede wszystkim poczucie własnej wartości i zdolność do nawiązywania kontaktów międzyludzkich w realnym świecie.
Doświadczenie flow (przepływu)1. Immersji towarzyszy pozytywne przeżycie flow, tzn. uczucie uniesienia, przypominające namiętną pasję tworzenia. Zaangażowanie w daną aktywność komputerową / internetową praktycznie wymyka się spod kontroli. Jej atrakcyjność stale rośnie. Czynności podejmowane w  świecie realnym w coraz mniejszym stopniu są w stanie z nią konkurować i  stają się coraz mniej atrakcyjne. Granie, czatowanie i  surfowanie z  wielkim zaangażowaniem całymi godzinami wydaje się nie wywoływać zmęczenia. Prowadzi do całkowitej utraty poczucia czasu. Zapomina się nie tylko o upływających godzinach, ale także o obowiązkach oraz o przyjemnych stronach realnego życia.
Problemy w realnym świecie. Skoro realny świat schodzi na dalszy plan, to kontakty rodzinne i towarzyskie stają się nieważne. Wpływa to negatywnie na bliskie relacje z  partnerem życiowym, dziećmi, przyjaciółmi i  kolegami. Spada efektywność pracy, co może prowadzić nawet do jej utraty. Do tego dochodzi silne poczucie samotności i depresji po powrocie do rzeczywistości, kiedy nagle okazuje się, że nie da się do niej przenieść sukcesów i poczucia szczęścia, jakie daje świat komputera i  internetu. Rzeczywistość staje się coraz bardziej przykra i nieatrakcyjna.

Kto czuje wiatr zmian, może się ociągać albo rozwinąć żagle

Pragnienie, by przedstawić swoje własne ja w kuszącej masce awatara albo jako atrakcyjną osobę na czacie, bywa przemożne. Dzieje się tak zwłaszcza wówczas, gdy w rzeczywistości napotykamy na wiele problemów, gdy opanowuje nas lęk i gdy trzeba sobie radzić z niepowodzeniami. W grach, na czatach i podczas surfowania spełniają się nasze marzenia o zwycięstwie, sile, panowaniu i idealnej miłości. Najwyraźniej aktywność komputerowa / internetowa jest w stanie chwilowo uśmierzyć lęk i uczucie niepewności, które trapią nas w  rzeczywistości. Ale ponieważ efekt jest krótkotrwały, czynność tę trzeba podejmować wciąż na nowo. Za uzależnienie przyjdzie zapłacić wysoką cenę: niesie ono ze sobą różnorakie zagrożenia dla rozwoju osobistego, grozi trwałym uszczerbkiem na zdrowiu zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Jednakże wewnętrzna potrzeba i pokusa, by zaspokoić głód uznania, miłości i sukcesu, są zbyt wielkie, by można było tak po prostu odmówić sobie satysfakcji, którą obiecują komputer i internet.

Idealny obraz siebie. Może pojawiać się idealizacja obrazu siebie, w której człowiek prezentuje się jako skupiony wyłącznie na pozytywnych stronach drugiej osoby i  samego siebie. W  świecie wirtualnym słabe strony naszej osobowości mogą być filtrowane, fałszowane, upiększane albo wręcz usuwane. Ponadto można w ten sposób uciekać od meczącej rzeczywistości i  wypierać nasilające się w życiu codziennym problemy. W rezultacie trudności pozostają nierozwiązane, a często narastają, co z kolei nasila tendencję do ucieczki od rzeczywistości w świat wirtualny. Błędne koło.

Chorobie tej często towarzyszą dodatkowe problemy psychiczne: nadmierny lęk przed ludźmi, głęboka depresja, ale również nadwaga i  bóle pleców, ponieważ ciało z  powodu długiego siedzenia i złego odżywiania bije na alarm. Patologiczne korzystanie z komputera / internetu ogranicza zdolność do pracy zawodowej oraz do normalnego życia na co dzień. W takim wypadku należy postarać się o terapię stacjonarną w klinice, specjalizującej się w patologicznym korzystaniu z komputera / internetu.

Jaki jest plan podróży?
Uzależnienie od komputera / internetu dotyczy najczęściej popularnych gier RPG, gier strzelanek (np. World of Warcraft lub Counterstrike), w  następnej kolejności zaś czatowania (np. na portalach społecznościowych) i  surfowania, które przynoszą więcej szkody niż pożytku. Terapia ma na celu, obok powrotu do nieproblematycznego korzystania z komputera i internetu, także rozwiązanie osobistych problemów, takich jak niskie poczucie własnej wartości, utrata motywacji do działania poza światem komputera, lęk przed innymi ludźmi, nastawienie na porażkę, bezradność. W ramach psychoterapii podjęta zostanie praca nad lepszym zrozumieniem spraw stanowiących podłoże uzależnienia i zostaną wypracowane zdrowe alternatywy dla aktywności związanej z komputerem / internetem.

Cel psychoterapii można przedstawić w formie graficznej, posługując się tzw. oknami Johari symbolizującym wewnętrzny świat przed terapią (po lewej) i po jej zakończeniu (po prawej).

Kto czuje wiatr zmian, może się ociągać albo rozwinąć żagle

Lewe okno (przed terapią) i  prawe (po terapii) symbolicznie przedstawiają podział naszej świadomości na cztery obszary określane jako szyby bądź kwadraty. Kwadrat A w obu przypadkach oznacza obraz samego siebie w rzeczywistości. Kwadrat B to martwy punkt. Oznacza on głębokie warstwy naszej osobowości, do których nie mamy natychmiastowego dostępu, ale które możemy eksplorować dzięki pomocy terapeutycznej. Kwadrat C w lewym oknie przedstawia obraz siebie podczas gry, czatu lub surfowania, a  w  prawym oknie dystans wewnętrzny, którego można nabrać do swojej aktywności komputerowej / internetowej. Wielkość kwadratów C i  B zależy zasadniczo od tego, na ile uda Ci się odzyskać kontrolę nad własnym życiem. Okna dopełnia kwadrat D, strefa nieznana, która pozostaje niedostępna także w procesie psychoterapii, co jednak nie stanowi problemu.

„Nie możesz odnaleźć granic duszy, choćbyś nawet przewędrował wszystkie drogi, bo tak głęboki jest jej sens”. Heraklit

Można jednak zmieniać rozmiary kwadratów A, B i C, tak aby móc prowadzić lepsze życie.

Z reguły przed terapią kwadrat A jest skromny, mały i nieprzyjazny, gdy np. postrzegasz siebie jako kogoś, kto w rzeczywistym świecie jest lękliwym i niepewnym nieudacznikiem. Dlatego w lewym oknie narysowano niewielki kwadrat A. Po psychoterapii powinieneś mieć inny obraz siebie w realnym świecie: powinieneś mieć więcej przestrzeni, być bardziej wolny i czuć się lepiej z samym sobą. Dlatego po prawej stronie narysowano duży kwadrat A. Z  tego automatycznie wynika, że kwadrat B, martwy punkt, jest mniejszy, gdyż lepiej teraz rozumiesz sam siebie, zdajesz sobie sprawę, dlaczego podjąłeś takie czy inne decyzje, a także co musisz zrobić, żeby skierować znowu swoje życie na właściwe tory. Po psychoterapii również Twoje postrzeganie siebie w grach, na czatach i podczas surfowania powinno się wyraźnie zmienić. Musisz nabrać dystansu do swojego dawnego życia komputerowego i być w stanie się go wyrzec. To znaczy, móc korzystać z komputera i internetu w taki sposób, który nie zagraża Twemu zdrowiu.

Dokąd prowadzi droga? Jaki jest cel podróży?
Zasadniczym celem psychoterapii jest powrót do nieproblematycznego korzystania z komputera i internetu. Ma temu służyć instalacja osobistej „sygnalizacji świetlnej”, która bardzo sprawdziła się w naszej pracy terapeutycznej. Co mamy na myśli, mówiąc o  sygnalizacji świetlnej? Trójbarwny sygnalizator za pomocą czerwonego, żółtego i  zielonego światła kieruje ruchem ulicznym pojazdów i pieszych, tak aby nie zdarzały się wypadki i by nikt nie został ranny. Ten sam cel ma sygnalizacja regulująca 1korzystanie z komputera. Nie chodzi tu o urządzenie technicz

ne w  dosłownym sensie, ale o  symbol wewnętrznego procesu, który można porównać z „wewnętrznym okiem”, które w rzeczywistości nie istnieje, tylko jest metaforą ludzkiej wyobraźni. Na podobnej zasadzie sygnalizacja świetlna jest metaforą decyzji, którą musisz podjąć w sprawie gier, czatów i surfowania. Terapia ma Cię podprowadzić do określenia, kiedy zapala się czerwone światło, czyli czego z pewnością nie należy już więcej robić (np. grać w jakiekolwiek gry RPG), kiedy świeci się światło żółte, tzn. nasze działanie niesie ze sobą poważne ryzyko (np. granie w  gry przeglądarkowe, w  które można grać samemu), a  kiedy mamy zielone światło (przy korzystaniu z bankowości internetowej czy przy ograniczonym czasowo wyszukiwaniu konkretnych informacji w internecie).

W pewnym sensie to Ty sam kierujesz ruchem i decydujesz, które światło się zapala: jeśli postanowisz włączyć czerwone, wówczas wstajesz od komputera, żeby nie powracać do dawnych nawyków. Jeśli włączysz żółte, to oznacza, że pozwalasz sobie na aktywność komputerową / internetową, która choć nie jest bezpośrednio związana z Twoim dawnym problemem, to jednak niebezpiecznie się do niego zbliża. Idealnie byłoby zdecydować się na sygnalizację dwubarwną, składającą się ze światła czerwonego i zielonego. Jeśli zapala się czerwone, zatrzymujesz się, gdy włączy się zielone, idziesz dalej. Dzieci uczą się zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego: „Czerwone — stój! Zielone — idź!”. A zatem: Ty również podążaj w kierunku wskazywanym przez zielone światło. Energicznie kieruj się ku nieszkodliwym czynnościom komputerowym. Psychoterapia ma pomóc każdemu indywidualnie ustalić, kiedy zapala mu się światło czerwone, kiedy żółte, a kiedy zielone.

Zainstalowanie osobistej sygnalizacji świetlnej związane jest z następującymi pytaniami: Co zamierzam zrobić? Jak dokładnie zrealizuję ten zamiar w moim codziennym życiu? Co mogłoby mi w tym pomóc? Co utrudniałoby mi osiągnięcie mojego celu? Drogę do tego wskazuje hasło: Ćwicz rezygnację z takiego korzystania z komputera i internetu, które wpędziło Cię w chorobę!

1 Por. Mihály Csíkszentmihályi, Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia, przeł. Magdalena Wajda-Kacmajor, Biblioteka Moderatora, Taszów 2005 (przyp. tłum.).

opr. ab/ab



« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

reklama

reklama

reklama