Św. Cezary z Arles

Duchowość i dzieła św. Cezarego z Arles

Spis treści
WSTĘP	5
Część pierwsza
Życie i działalność Cezarego z Arles	7
I. Cezary z Arles	9
1. Południowa Galia na przełomie V i VI wieku po Chrystusie	9
2. Arles w czasach Cezarego	11
3. Zarys biografii Cezarego z Arles	16
4. Formacja duchowa i umysłowa	26
II. Działalność duszpasterska i teologiczna Cezarego z Arles	41
1.Kaznodzieja i animator życia religijnego	41
2. Propagator i organizator życia monastycznego	53
3. Sumienny administrator i wielki jałmużnik	61
4. Obrońca wiary i dyscypliny kościelnej	70
5. Autor	75
III. Święty Cezary z Arles 1500 lat później	79
Część druga
Wybrane teksty	85
I. WIARA	87
1. Wierzyć po chrześcijańsku	88
1.1. „Uwierz, że za dobre czyny czeka nagroda, a złe męki bez końca”.	88
1.2. Wiara wymaga czystości serca	89
1.3. Podstawowe prawdy wiary	90
1.4. Równość Osób Boskich	93
2. Pismo Święte	97
2.1. Czytanie Pisma Świętego: czas i sposób	98
2.2. „Boskie Pisma są niczym listy doręczone nam z naszej ojczyzny”	100
2.3. „Kto lekceważy czytanie Boskich Pism, nie uniknie kary wiecznej”	102
2.4. „Bogaty, ale analfabeta niech «do czytania Pisma Świętego» przyjmie do siebie biednego, ale wykształconego”	103
2.5. „Słowo Boże — pokarmem dla duszy”	105
2.6. „Przeżuwajcie ustawicznie w myślach Słowo Boże”	107
2.7. „Jak ciało krzepi się pokarmem ziemskim, tak dusza karmi się Słowem Bożym”	108
3. Wiara objawia się przez uczynki	109
3.1. Obowiązek gościnności	110
3.2. Dobre uczynki	111
3.3. „Znak Chrystusa i Jego krzyż są rzeczą wielką”	112
3.4. „Tak postępujcie, aby wasze dzieci, o ile zechciałyby was naśladować, nie płonęły z wami w ogniu, ale razem z wami doszły do wiecznej nagrody”	114
3.5. „Na sądzie zdamy sprawę z opieszałości w napominaniu grzeszących”	115
3.6. „W jaki sposób pięć zmysłów niczym pięć dziewic albo strzeże dziewictwa, albo poddaje się zepsuciu”	116
3.7. „Musimy iść śladami Chrystusa i naśladować przykład świętych”	118
3.8. „Dusza, podejmująca Chrystusa w roli gościa i właściciela, jest szczęśliwa”	120
4. Sprawy ostateczne	121
4.1. „Mając zdać sprawę przed Sędzią, uczyńmy naszym obrońcą miłosierdzie”	121
4.2. Pewność nadejścia dnia sądu	123
4.3. Na sądzie Bóg zapyta: „Dlaczego odrzuciłeś dary odkupienia?”	124
4.4. „Przemijającym ogniem zostaną oczyszczone tylko grzechy lekkie”	127
4.5. Wykluczony z uczty niebieskiej otrzyma także <karę> ognia piekielnego	129
II. SAKRAMENTY	131
5. Chrzest	131
5.1. Tajemnica wody chrzcielnej	132
5.2. Odkładanie chrztu	133
5.3. Zobowiązania wynikające z chrztu	133
5.4. Kandydaci do chrztu	134
5.5. Rodzice chrzestni	139
5.6. Przygotowanie do chrztu	140
5.7. Chrzest dzieci	141
6. Eucharystia i świętowanie niedzieli	143
6.1. Stosowne zachowanie się w kościele	144
6.2. Ołtarz w kościele i ołtarz naszego serca	145
6.3. Kto nie powinien przystępować do uczty Eucharystycznej	147
6.4. „Chrześcijanie winni w niedzielę poświęcić się wyłącznie sprawom Bożym”	148
6.5. „Słowo Boże tak samo jest ważne jak Ciało Chrystusa”	149
6.6. „W kościele należy pozostać do modlitwy końcowej i błogosławieństwa”	150
6.7. „Uczta niebiańska i duchowa, na której ofiarowany jest chleb aniołów”	154
6.8. „Przystępujmy do ołtarza czystym ciałem i sercem”	157
6.9. „Skłaniajcie wasze głowy ilekroć przy ołtarzu zanoszona jest modlitwa”	159
6.10. Postawa klęcząca podczas modlitwy	160
6.11. Pokora warunkiem owocnego uczestnictwa we Mszy św.	161
6.12. „Są tacy, którzy do kościoła przychodzą z mniejszym grzechem, a wychodzą z wieloma większymi”	162
6.13. „Grzeszymy, jeżeli nie poświęcamy niedzieli na lekturę Pisma Świętego i modlitwę”	163
7. Pokuta	164
7.1. „Są trzy sposoby zyskania odpuszczenia grzechów”	165
7.2. Pokuta publiczna	170
7.3. „Kto prosi o pokutę, ten prosi, aby go wyłączono ze wspólnoty”	172
7.4. Pozorna pokuta	174
7.5. „Za grzechy codzienne pokutujmy w każdy dzień przez całe życie”	174
7.6. Pokuta wyrazem miłości do własnej duszy	178
7.7. „Nie pomoże sprawowanie uczynków pokutnych, skoro codziennie popełniane są uczynki domagające się pokuty”	179
7.8. „O takich, którzy szukają pociech światowych”	181
7.9. Leczenie ran grzechowych wymaga pokuty stosownej do ich wielkości	182
8. Namaszczenie chorych	184
8.1. „Kto w chorobie spieszy do kościoła zasługuje na otrzymanie zdrowia ciała i odpuszczenie grzechów”	185
8.2. Skutki namaszczenia chorych	186
III. POWOŁANIA ŻYCIOWE	187
9. Małżeństwo	187
9.1. „Nikt nie może się deprawować przed małżeństwem przez cudzołożny związek”	188
9.2. „Dochowuj wierności swej przyszłej żonie”	190
9.3. „W wierze katolickiej czego nie wolno kobietom, tego samego nie wolno też mężczyznom”	192
9.4. „Nieszczęśnicy, którzy cudzołożą i zapominają w głupim szale o sądzie Bożym”	194
9.5. Współuczestnictwo w cudzołóstwie brata lub sąsiada	196
9.6. „Mocarny mąż, którego nie zwycięży żelazo, zostaje pokonany przez żądzę”	197
9.7. Czystość myśli i wyobraźni	198
9.8. „Przed żądzą należy uciekać”	199
9.9. Niebezpieczna poufałość	201
9.10. „Jest męczennikiem, kto chce w innych bronić, a w sobie strzec czystości”	203
9.11. „Żonę pojmuje się nie z powodu żądzy, ale dla zrodzenia potomstwa”	204
9.12. Wierność małżeńska obowiązuje w jednakowy sposób oboje małżonków	205
9.13. „Ilekroć kobieta zabiłaby «dzieci» albo poczęte, albo już narodzone, za tyle zbrodni zabójstwa odpowie przed trybunałem wiecznego Sędziego”	207
9.14. „Nie chcesz mieć dzieci? Zawrzyj z mężem pobożny układ”	208
9.15. „Bezpłodny fizycznie niech troszczy się o płodność duchową”	209
10. Duchowieństwo	210
10.1. „Kapłan winien tylko to czynić, co bez niego nie może być wykonane”	211
10.2. „Każdy <kapłan> potrafi napominać opilców, cudzołożników, pysznych”	213
10.3. O czym należy uczyć w kazaniach	215
10.4. Napominanie grzeszących to wyraz miłości kapłana do owiec Chrystusa	217
10.5. „Starożytny zwyczaj czytania homilii w kościołach”	218
10.6. „Biskup nie tyle przewodzi, ile pomaga ludowi Bożemu”	220
10.7. „Ustanowił cię dzisiaj Chrystus nie rolnikiem, ale pasterzem dusz”	220
10.8. Kapłan lekarzem duszy	222
10.9. „Dziesięcina jest obowiązkiem i kto jej nie chce złożyć, zagarnia cudzą rzecz”	224
11. Życie monastyczne	226
11.1. Zalety życia klasztornego na wyspie Leryn	227
11.2. Trudności życia monastycznego	229
11.3. „Czuwajcie, by was pycha nie opanowała”	231
11.4. Istota duchowości monastycznej	232
11.5. Zasady życia klasztornego dziewic	234
IV. ŻYCIE CHRZEŚCIJAŃSKIE	237
12. Chrześcijanin i świat	237
12.1. „Miłość świata oznacza trud, Boga kocha się bez wysiłku”	238
12.2. „Jesteśmy pielgrzymami zdążającymi do ojczyzny”	239
12.3. „Trudna i wąska droga prowadzi do raju, szeroka i wygodna na męki piekielne”	241
12.4. „Nie mamy na świecie ojczyzny”	243
12.5. „Kto szuka szczęścia na świecie, nie będzie go miał w niebie”	244
13. Dobra materialne	246
13.1. „Niech bogacze rozdadzą pieniądze na ziemi, aby otrzymać życie wieczne w niebie”	246
13.2. „Winniśmy rozdać ubogim to, co nie jest nam konieczne do życia”	251
13.3. „Popatrzcie na groby bogaczy i zastanówcie się, gdzie są ich bogactwa”	252
14. Modlitwa	254
14.1. „Módlmy się w intencjach ciała, ale bez porównania więcej w sprawach duszy”	254
14.2. „Gdy język prosi Boga, myśl niech nie odbiega od intencji modlitwy”	256
14.3. „Niech moc tekstu Pisma Świętego staje się słodyczą w sercach”	258
14.4. Pożytek ze śpiewania psalmów	260
15. Post	262
15.1. „Pościmy nie dla chwały ludzkiej, ale dla zyskania odpuszczenia grzechów”	263
15.2. Post wynagrodzeniem za grzechy drugich	263
15.3. „W dniach postu posilajmy się z umiarem, a żołądek niech nigdy nie będzie przepełniony”	264
15.4. „Zaniechanie postu w Wielkim Poście jest grzechem”	265
16. Jałmużna	266
16.1. Kolejność i ilość udzielanej jałmużny	267
16.2. „Biedni są po to, aby bogaci mieli możliwość odkupienia swoich grzechów”	268
16.3. Jałmużna duchowa	269
16.4. „Boga raduje nie rozmiar szczodrobliwości, ale dobra wola dającego”	271
16.5. „Jałmużna” złodzieja	272
16.6. Bogacz i Łazarz	273
16.7. „Post bez jałmużny jest niczym lampa bez oliwy”	275
16.8. „Bóg ma upodobanie w jałmużnach, o ile równocześnie ofiaruje Mu się i swoją duszę”	277
16.9. „Zapraszajmy częściej na biesiady biedaków”	278
17. Grzech	280
17.1. „Grzech diabeł wprowadza albo przez pychę, albo przez błąd”	280
17.2. Wyznanie grzechów leczy rany zadane duszy przez grzech	281
17.3. „Niech każdy wniknie w swoje sumienie, a znajdzie w swoim sercu grzech”	282
17.4. „Grzechy lekkie”	285
17.5. Zatwardziałość i pokora grzesznika	287
17.6. „Lekarzem jest Bóg, chorym człowiek, a chorobą grzech”	288
18. Pijaństwo	290
18.1. „Pijaństwo przez wielu nie jest uważane za grzech”	290
18.2. Zwyczaje pijackie	292
19. Święta	294
19.1. Boże Narodzenie	294
19.2. Objawienie Pańskie	296
19.3. Wniebowstąpienie	297
19.4. „Dni krzyżowe”	299
20. Męczeństwo	301
20.1. „Świadek sprawiedliwości Chrystusa, jest bez wątpienia męczennikiem”	301
20.2. „Chociaż brakuje publicznego prześladowcy, to nie brakuje ukrytych”	302
20.3. „Koronę męczeńską zdobywa się nie tylko ponosząc śmierć ciała”	304
20.4. „Uroczystości męczenników są zachętą do męczeństwa”	305
21. Zwyczaje pogańskie	306
21.1. Praktyki i zwyczaje bałwochwalcze	306
21.2. „Głupi ludzie sądzą, że należy świętować dni i nowie księżyca”	308
21.3. Pogańskie gusła	309
21.4. Udział chrześcijan w kulcie pogańskim	310
21.5. Pogańskie zwyczaje noworoczne	311
21.6. Pogańskie obchody noworoczne	313
21.7. Wróżby noworoczne	314
V. Testament św. Cezarego z Arles	315
WYKAZ SKRÓTÓW	325
BIBLIOGRAFIA	327
Wydania krytyczne	327
Tłumaczenia w języku polskim	327
Podstawowe opracowania	327
Kontekst historyczny	334
Indeks fragmentów pism św. Cezarego	337
Indeks biblijny	337

WSTĘP

Imię św. Cezarego z Arles (Arelate) (470/1-542/3) jest znane wszystkim ludziom zajmującym się późną starożytnością i wczesnym średniowieczem. Mniej znany pozostaje dla szerszych kręgów zarówno ludzi świeckich, jak też duchownych i teologów. Tymczasem jest on autorem tekstów, które mają wartość nie tylko jako bardzo cenne źródła historyczne, ale mogą również stanowić pomoc w duszpasterstwie i formacji duchowej. Oto zasadnicze racje uzasadniające powstanie niniejszej antologii jego tekstów.

Spośród tekstów św. Cezarego z Arles najbardziej reprezentatywne i jednocześnie najbardziej interesujące wydają się być jego Kazania i Reguły monastyczne. Stamtąd też pochodzi większość tekstów proponowanych w tym zbiorze. Tylko niektóre z nich były już publikowane w języku polskim. W przeważającej mierze publikowane teksty tłumaczone są po raz pierwszy, a te, które już się ukazywały, zostały przetłumaczone na nowo. Wśród tekstów znajdują się także fragmenty z dzieł św. Cezarego, które dotychczas pomijano w tłumaczeniach. Wśród nich znajduje się też Testament, który zamyka antologię.

Św. Cezary z Arles był wybitną postacią w historii Kościoła. Mimo to, jak dotychczas nie było w języku polskim szerszego opracowania poświęconego jego osobie. Celem niniejszej publikacji jest zapełnienie — przynajmniej w minimalny sposób — tej luki. Niniejsza prezentacja opiera się na bezpośrednich świadectwach, zawartych w Żywocie św. Cezarego, wiadomościach zawartych w tekstach samego Świętego, oraz najnowszych badaniach historyków. W bibliografii zostały podane najważniejsze pozycje, których cytowania oszczędziliśmy sobie w samym tekście opracowania. Wydaje się, że przyjęty układ pozwoli na łatwiejsze uchwycenie tego, co stanowiło o wielkości i zasługach św. Cezarego.

Wyjaśnienia wymaga też wersja tekstów Pisma Świętego, z którą mamy do czynienia w niniejszej antologii. Są to tłumaczenia wersji przyjętej przez św. Cezarego. Bez dociekania skąd ta wersja się wzięła, uznaliśmy za stosowne ją przyjąć i tłumaczyć, gdyż jest ona zazwyczaj integralnie związana z tekstem. Bez tej wierności wiele z wypowiedzi św. Cezarego byłoby co najmniej mało zrozumiałych.

Pozostaje żywić nadzieję, że tekst okaże się zrozumiały dla czytelnika i posłuży jego ubogaceniu, a także przybliżeniu postaci św. Cezarego z Arles i jego nauki.

opr. ab/ab

« ‹ 1 › »

oceń artykuł

Św. Cezary z Arles

WSTĘP

Polecane

reklama

Najnowsze

reklama

Najpopularniejsze

Nowości opoki

reklama