Dar odpustu

Dar odpustu ukazuje pełnię miłosierdzia Bożego, które ujawnia się przede wszystkim w sakramencie pokuty i pojednania.

Ta starożytna praktyka, wokół której nie brakło w przeszłości nieporozumień, powinna być odpowiednio zrozumiana i przyjęta.

Pojednanie z Bogiem, choć jest darem Bożego miłosierdzia, wiąże się z procesem, w którym człowiek uczestniczy przez osobisty wysiłek, a Kościół przez sprawowanie swojej funkcji sakramentalnej. Centralnym etapem tej drogi do pojednania jest sakrament pokuty, ale nawet po uzyskaniu za jego pośrednictwem przebaczenia grzechów człowiek jest nadal naznaczony przez «pozostałości» grzechu, które nie pozwalają mu otworzyć się całkowicie na łaskę. Dlatego potrzebuje oczyszczenia i całkowitej odnowy mocą łaski Chrystusa, w której uzyskaniu pomaga mu wydatnie dar odpustu.

Przez odpust rozumie się «darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych» («Enchiridion indulgentiarum, Normae de Indulgentiis», Libreria Editrice Vaticana 1999, s. 21; por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1471).

Poniższa nota Penitencjarii Apostolskiej przypomina, jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać owocny odpust jubileuszowy.

Obchody Roku Jubileuszowego to nie tylko szczególna okazja, aby skorzystać z wielkiego daru odpustów, jaki Bóg ofiarowuje nam za pośrednictwem Kościoła, ale także sprzyjająca sposobność, aby raz jeszcze przypomnieć wiernym katechezę o odpustach. Dlatego Penitencjaria Apostolska publikuje — dla dobra wszystkich, którzy spełniać będą praktyki jubileuszowe — niniejsze pouczenie.

Ogólne uwagi o odpustach

1. Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 992) i Katechizm Kościoła Katolickiego (n. 1471) definiują odpust następująco: «Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych».

2. Ogólnie rzecz biorąc, uzyskanie odpustów wymaga spełnienia określonych warunków (por. niżej n. 3-4) i wykonania określonych dzieł (w n. 8-10 wymienione zostały dzieła właściwe dla Roku Świętego).

3. Aby uzyskać odpust zupełny lub częściowy, wierny powinien być — przynajmniej przed wykonaniem ostatnich czynności związanych z dziełem odpustowym — w stanie łaski uświęcającej.

4. Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz dziennie. Aby go jednak otrzymać, wierny musi być w stanie łaski uświęcającej, a ponadto powinien:

• wzbudzić w sobie wewnętrzną postawę całkowitego oderwania od grzechu, także powszedniego;
• wyznać grzechy, przystępując do spowiedzi sakramentalnej;
• przyjąć komunię św. (oczywiście lepiej jest uczynić to uczestnicząc we Mszy św.; jednakże dla uzyskania odpustu wymagane jest tylko przyjęcie komunii św.);
• pomodlić się zgodnie z intencjami Ojca Świętego.

5. Wskazane jest, ale nie konieczne, aby przystąpić do spowiedzi sakramentalnej, a zwłaszcza do komunii św. i pomodlić się w intencjach papieskich w tym samym dniu, w którym dokonuje się dzieła związanego z odpustem; wystarczy jednak, jeśli dopełni się tych pobożnych obrzędów i modlitw w okresie kilkunastu (ok. 20) dni przed lub po dziele odpustowym. Wybór modlitwy do odmówienia w intencjach papieskich pozostawia się wiernym, ale zaleca się «Ojcze nasz» i «Zdrowaś Maryjo». Dla uzyskania kilku odpustów zupełnych wystarczy jedna spowiedź sakramentalna, ale dla każdego z osobna wymagana jest komunia św. i modlitwa w intencjach papieskich.

6. W przypadku osób, którym rzeczywiste przeszkody uniemożliwiają spełnienie przepisanych dzieł i warunków, spowiednicy mogą je zmienić (oczywiście nie dotyczy to obowiązku wyrzeczenia się grzechu, także powszedniego).

7. Odpusty można zawsze uzyskać dla samego siebie lub dla dusz osób zmarłych, nie można natomiast uzyskać ich dla innych osób żyjących na ziemi.

Szczególne aspekty odpustu w Roku Jubileuszowym

Spełniwszy niezbędne warunki, o których mowa w n. 3-4, wierni mogą uzyskać odpust jubileuszowy, dokonując jednego z wymienionych niżej dzieł, podzielonych na trzy kategorie:

8. Praktyki pobożne lub religijne

• Albo odbyć pobożnie pielgrzymkę do sanktuarium lub miejsca jubileuszowego (w Rzymie są to cztery bazyliki patriarchalne: św. Piotra, św. Jana na Lateranie, Matki Boskiej Większej, św. Pawła za Murami, lub bazylika Świętego Krzyża Jerozolimskiego, bazylika św. Wawrzyńca na Campo Verano, sanktuarium Matki Bożej Miłości lub jedne z chrześcijańskich katakumb), uczestnicząc tam we Mszy św. lub innym nabożeństwie liturgicznym (Jutrznia, Nieszpory), lub w praktyce pobożnej (takiej jak Droga Krzyżowa, odmówienie modlitwy różańcowej lub recytacja hymnu Akatyst itp.);
• albo pobożnie nawiedzić, w grupie lub indywidualnie, jedno z tych miejsc jubileuszowych, uczestnicząc tam w adoracji eucharystycznej i w pobożnym rozmyślaniu, odmawiając na zakończenie «Ojcze nasz», «Wierzę» i modlitwę do Najświętszej Maryi Panny.

9. Dzieła miłosierdzia

• Albo przez odpowiednio długi czas nawiedzać braci w potrzebie lub w trudnych sytuacjach (chorych, więźniów, samotnych starców, niepełnosprawnych itp.), pielgrzymując niejako do obecnego w nich Chrystusa,
• lub wspomóc znaczącą sumą dzieła o charakterze religijnym czy społecznym (na rzecz porzuconych dzieci, trudnej młodzieży, starców potrzebujących pomocy, cudzoziemców szukających lepszych warunków życia w różnych krajach),
• lub przeznaczyć znaczną część swego czasu wolnego na działalność pożyteczną dla otoczenia albo inne podobne formy osobistego wyrzeczenia.

10. Dzieła pokutne

Przynajmniej przez jeden dzień

• albo powstrzymać się od zbędnej konsumpcji (papierosy, napoje alkoholowe itp.),
• albo pościć,
• albo powstrzymać się od spożywania potraw mięsnych (lub innych, zgodnie ze wskazaniami Episkopatu), przekazując odpowiednią sumę pieniędzy ubogim.

Rzym, w siedzibie Penitencjarii Apostolskiej, 29 stycznia 2000 r.
Kard. William Wakefield Baum - Penitencjariusz Większy
Bp Luigi De Magistris - Regens

opr. mg/mg