Psalm 99 - chwalcie Najświętszego Boga

1. «Pan jest Królem». Aklamacja ta, rozpoczynająca odczytany przed chwilą Psalm 99 [98], ukazuje jego główny temat i charakterystyczny rodzaj literacki. Mamy do czynienia z pieśnią, którą Lud Boży śpiewa Panu rządzącemu światem i historią jako transcendentny i najwyższy władca. Nawiązuje ona do innych analogicznych hymnów — Psalmów 96-98 [95-97], które były już przedmiotem naszej refleksji i które Liturgia Jutrzni proponuje jako idealną modlitwę poranną.

Wierny rozpoczyna bowiem swój dzień świadom, że nie jest igraszką mrocznych i ślepych sił ani nie jest skazany na niepewność co do swej wolności, czy też na decyzje innych, nie dominują nad nim również wydarzenia historii. Wie on, że ponad wszelką rzeczywistością ziemską jest Stwórca i Zbawiciel — wielki, święty i miłosierny.

2. Uczeni wysuwają różne hipotezy na temat wykorzystania tego Psalmu w liturgii świątyni na Syjonie. W każdym bądź razie ma on charakter kontemplatywnego uwielbienia zanoszonego do Pana, który zasiada w chwale niebieskiej wobec wszystkich narodów i całej ziemi (por. w. 1). A jednak Bóg jest obecny w pewnej przestrzeni i pośród danej wspólnoty, to znaczy w Jeruzalem (por. w. 2), okazując, że jest «Bogiem-z-nami».

Psalmista już w pierwszych wierszach przyznaje Bogu siedem uroczystych tytułów: jest On Królem, wielkim, wywyższonym, straszliwym, świętym, potężnym i sprawiedliwym (por. ww. 1-4). Nieco dalej Bóg ukazany zostaje również jako «przebaczający» («cierpliwy» w tłum. włoskim). Akcent położony jest przede wszystkim na świętości Boga: znajdujemy bowiem trzykrotne powtórzenie, niemal w formie antyfony, że «On jest święty» (por. ww. 3. 5. 9). Pojęcie to w języku biblijnym oznacza przede wszystkim Boską transcendencję. Bóg jest wyższy od nas i nieskończenie przewyższa wszelkie swe stworzenie. Jednakże ta transcendencja nie czyni Go niewzruszonym i obojętnym władcą — odpowiada, kiedy się Go przyzywa (por. w. 6). Bóg jest tym, który może zbawić; jest jedynym, który może wyzwolić ludzkość od zła i śmierci. On bowiem «kocha sprawiedliwość» oraz «wymierza sprawiedliwość i prawo w Jakubie» (por. w. 4).

3. Ojcowie Kościoła snuli niezliczone refleksje na temat świętości Boga, sławiąc Jego «niedostępność». Tymczasem ten transcendentny i święty Bóg zbliżył się do człowieka. Co więcej, jak mówi św. Ireneusz, «przyzwyczaił» się do człowieka już w Starym Testamencie, ukazując się w objawieniach i przemawiając przez proroków, człowiek natomiast «przyzwyczajał się» do Boga, ucząc się Go naśladować i być Mu posłusznym. Św. Efrem w jednym ze swych hymnów podkreśla nawet, że przez wcielenie «Święty zamieszkał w łonie (Maryi) w sposób cielesny, / a teraz zamieszkuje On w umyśle w sposób duchowy» (Hymny o Bożym Narodzeniu, 4, 130). Ponadto, dzięki darowi Eucharystii, analogicznie do wcielenia, «Lekarstwo Życia zstąpiło z góry, /aby zamieszkać w tych, którzy są tego godni. / Po tym, jak przybył, / zamieszkał pośród nas, / i w ten sposób uświęcamy się w Nim samym» (Hymny zachowane w języku ormiańskim, 47, 27. 30).

4. Ten głęboki związek między «świętością» i bliskością Boga przedstawiony jest również w Psalmie 99 [98]. Istotnie, po kontemplacji absolutnej doskonałości Pana, Psalmista przypomina, że Bóg cały czas utrzymywał kontakt ze swym ludem przez swych pośredników Mojżesza i Aarona, jak również przez swego proroka Samuela. Przemawiał On i był słuchany, wymierzał karę za przewinienia, a także przebaczał.

Znakiem tej Jego obecności pośród ludu był «podnóżek stóp Jego», to znaczy tron arki w świątyni syjońskiej (por. ww. 5-8). Tak więc święty i niewidzialny Bóg stawał się dostępny dla swego ludu przez prawodawcę Mojżesza, kapłana Aarona oraz proroka Samuela. Objawiał się On w słowach oraz dziełach zbawienia i sądu i był obecny na Syjonie poprzez kult sprawowany w świątyni.

5. Możemy więc stwierdzić, że Psalm 99 [98] urzeczywistnia się dziś w Kościele, miejscu obecności Boga świętego i transcendentnego. Pan nie wycofał się w niedostępną przestrzeń swego misterium, obojętny wobec naszych dziejów i oczekiwań. On nadchodzi, aby osądzić ziemię. On będzie sądził świat sprawiedliwie i ludy według słuszności» (Ps 98 [97], 9).

Bóg przyszedł do nas zwłaszcza w swoim Synu, który stał się jednym z nas, aby zaszczepić w nas swe życie i swą świętość. Dlatego zbliżamy się teraz do Boga nie z lękiem, lecz z ufnością. Mamy bowiem w Chrystusie najwyższego i świętego kapłana, niewinnego i nieskalanego. On to «zbawiać na wieki może całkowicie tych, którzy przez Niego przystępują do Boga, bo wciąż żyje, aby się wstawiać za nimi» (Hbr 7, 25). Tak więc nasz śpiew przenika pogoda ducha i radość: chwal Pana .Króla, który mieszka pośród nas i ociera z naszych oczu wszelką łzę (por. Ap 21, 3-4).

Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:

Serdecznie witam wszystkich pielgrzymów polskich, w szczególności pielgrzymów z Zakopanego.

Psalm 99 [98], który rozważaliśmy w dzisiejszej katechezie, rozpoczyna się od słów: «Bóg króluje». Te słowa mają szczególne znaczenie w kontekście uroczystości Chrystusa Króla Wszechświata, którą przeżywaliśmy w ubiegłą niedzielę. Są one nie tylko wyrazem wiary, że Bóg jest obecny w świecie i włada całym stworzeniem, ale także zapowiedzią tego królestwa, które przez ofiarę krzyża objął we władanie Syn Boży — «królestwa wiecznego i powszechnego; królestwa prawdy i życia, królestwa świętości i łaski, królestwa sprawiedliwości, miłości i pokoju» (Prefacja z uroczystości Chrystusa Króla Wszechświata).

Niech Pan Bóg wszystkim błogosławi!

opr. mg/mg