Koncyliaryzm

Gerald O'Collins SJ, Edward G. Farrugia SJ

LEKSYKON pojęć teologicznych i kościelnych

z indeksem angielsko-polskim

Przełożyli Ks. Jan Ożóg SJ, Barbara Żak

Wydawnictwo WAM, Kraków 2002

Koncyliaryzm

(łac. „zgromadzenie, sobór”) Teoria kwitnąca podczas wielkiej schizmy (1378-1417), kiedy to chrześcijaństwo zachodnie było podzielone przez okazywanie posłuszeństwa dwom, a nawet trzem papieżom. Według niej najwyższa władza przysługuje soborowi powszechnemu niezależnie od papieża; Sobór Watykański II głosi, że kolegium biskupów istnieje w łączności z papieżem i działa pod jego przewodnictwem. Zob. kolegialność, papież, pentarchia, sobór powszechny, Sobór Watykański II, Sobór w Bazylei, Sobór w Konstancji.

Kondakion (gr. „krótki”) Jedna z najstarszych i najważniejszych odmian hymnu liturgicznego w Kościele wschodnim, wywodząca się z V lub VI stulecia; nazwa pochodzi prawdopodobnie od krótkiego kawałka deski, dokoła której tekst był owinięty; może ona jednak pochodzić także stąd, że kompozycja zwięźle poddaje nastrój sprawowania czynności liturgicznych zaraz potem następujących. Kondakion może się składać z 18 do 30 strof (a nawet więcej). Utwór ma tytuł, po którym następuje wzruszające proiomion, czyli wstęp zbierający to, co w święcie jest istotnego, a szczyt osiąga w efymion, czyli refrenie. Następuje teraz seria strof zwanych oikoi (dosłownie „mieszkania”, czyli po prostu to, co my nazywamy strofami), z których pierwsza się nazywa hirmos (pewnie od gr. „harmodzo” — „nastrajam się”), a każda się kończy refrenem. Oikoi często tworzą akrostych w ten sposób, że każda strofa zaczyna się inną literą alfabetu. Św. Roman Pieśniarz (Melodos), który się urodził w Homs niedaleko Edessy pod koniec V stulecia i pełnił funkcje diakona w Konstantynopolu, jest najsławniejszym twórcą kondakionów. Najlepiej znanym kondakionem jest hymn Akathistos. Zob. Akatistos, śpiew.

opr. mg/mg