Synowie w Synu

Wezwanie Boga do życia na sposób syna w relacji przymierza jest wpisane w samą tożsamość człowieka. Człowiek sam z siebie jest związany poniekąd z synostwem, po prostu przez to, że jest człowiekiem i żyje jak człowiek.

Synowie w Synu

Real Tremblay, Stefano Zamboni

Synowie w Synu

PROMIC - Wydawnictwo Księży Marianów MIC
Warszawa
wrzesień 2009
ISBN 978-83-7502-156-1
Format książki: 162x235 mm


Spis treści
Prezentacja
Dlaczego nowy traktat teologii moralnej fundamentalnej?
1. Przemiany kulturalne i społeczne.
Pojawienie się nowego podmiotu
1.1. Problem antropologiczny: ryzyko redukcji
1.2. Problem etyczny: treść i język
2. Posoborowa teologia moralna i nowy etap odno
Wykaz skrótów
Wprowadzenie ogólne
CZĘŚĆ I
Krótkie omówienie chrześcijańskiej tradycji moralnej w perspektywie synowskiej
1. Moralność synowska w Starym Testamencie
1. Paradygmat synostwa
1.1. Izrael jako lud-syn
1.2. Wybór ludu-syna
1.3. Zasięg ojcostwa Boga Izraela
1.4. Synowska antropologia ikoniczna
2. Synowska struktura moralności przymierza
2.1. Lud-syn i Prawo
2.2. Lud poświęcony na chwałę Boga
2.3. Zerwanie przymierza i miłosierdzie Boże
2.4. Obietnica synowska i wzajemność przymierza
2.5. Wymiar komunijny i exodyczny ludu-syna
2. Etyka synowska Nowego Testamentu
1. Różne modele etosu biblijnego w Nowym Testamencie
2. Synostwo Boże w Nowym Testamencie
3. Etyka synowska Nowego Przymierza
3.1. Doskonałość synowskiego posłuszeństwa
3.2. Chwała Ojca motywem postępowania synowskiego
3.3. Synowskie „podążanie za”
3. Niektóre ważne etapy chrześcijańskiej tradycji moralnej do czasu II Soboru Watykańskiego
1. Okres patrystyczny
1.1. Człowiek w życiu Bożym
1.2. Postępowanie moralne
2. Grzech w praktyce kościelnej
3. Między „wiedzą” a „mądrością”
4. Znaczące świadectwa chrystologiczne
5. Początek kryzysu moralnego w teologii
6. Kryzys relacji pomiędzy humanum a divinum
7. Droga odnowy
7.1. Po soborze trydenckim
7.2. Po I Soborze Watykańskim
4. II Sobór Watykański i współczesna myśl etyczna
1. Obecność chrystologicznych podstaw i tematyki synowskiej
1.1. Powołanie do doskonałości chrześcijańskie
1.2. Pismo Święte, obwieszczenie planu Ojca
1.3. Chrystus i człowiek
1.4. Ku odnowie teologii moralnej
1.5. Spojrzenie całościowe
2. Teologia moralna w okresie posoborowym
2.1. Chrystus „na tropie człowieka”
2.2. Człowiek „na tropie Chrystusa”
CZĘŚĆ II
Zakorzenieni w Synu. Podstawy chrystologiczne i antropologia synowska
5. Chwalebny krzyż, objawienie Boga, który jest Miłością
1. Niepowtarzalny i absolutny charakter krzyża
2. Trzy drogi dojścia do chwalebnego krzyża
2.1. „Godzina” chwały w posłuszeństwie
2.2. Prawdziwa królewskość Ecce homo
2.3. Zgorszenie i szaleństwo miłości
6. Bóg w Trójcy i Jego plan
1. Chrystologia Syna
2. „Miejsce” planu Bożego
3. Pierwszeństwo synostwa przed grzechem
7. Chwalebny krzyż, urzeczywistnienie i podstawa Bożego planu synostwa
1. Chrystus jako fundament rozważany z punktu widzenia daru przybrania
2. Chrystus jako fundament rozważany z punktu widzenia swojej tożsamości
2.1. Solidarny z ludzkością „przez podobieństwo”
2.2. Solidarny z ludzkością „przez rekapitulację”
2.3. Solidarny z ludzkością „w całym tego słowa znaczeniu”
2.4. Solidarny „jako twórca ze swoim dziełem”
3. Chrystus jako fundament rozważany z punktu widzenia daru ze swej osoby w sakramencie Eucharystii
8. Od osoby ludzkiej capax Dei in Filio do osoby synowskiej
1. Człowiek przygotowany do synostwa
2. Człowiek przygotowany bezpośrednio do synostwa
3. Człowiek „syn w Synu”
4. Człowiek jednym ciałem z Synem
CZĘŚĆ III
Dynamika etyczna antropologii synowskiej
9. Synowskie postępowanie moralne
1. Postępowanie synowskie zakłada bycie synem
2. Fundamentalna opcja synowska
3. Czyny syna, ucieleśnienie fundamentalnej opcji synowskiej
4. Struktura synowskiego czynu moralnego
5. Doksologiczne postępowanie synowskie i cnoty
6. Postępowanie synowskie i uczucia
10. Wolność synowska, odpowiedzią w Duchu Świętym na miłość Ojca
1. Wolność jest dla realizacji siebie
1.1. Nieokreślona wolność jest niewolą
1.2. Wolność zakłada poszukiwanie doskonałości
2. Prawdziwa wolność została objawiona jako wolność synowska
2.1. Wolność Boża
2.2. Dar synowskiej wolności
3. Wolność synowska od i dla Ojca
11. Synowskie sumienie moralne
1. Sumienie: inchoatywna obecność Chrystusa w człowieku
1.1. Sumienie: spotkanie z autorytatywnym „nieznanym”
1.2. Sumienie: spotkanie z Bogiem
1.3. Sumienie: spotkanie z Chrystusem
2. Syn a sumienie człowieka
2.1. Dobry Nauczyciel
2.2. Syn wolny i dający wyzwolenie
2.3. Syn ostateczny sędzia
3. Sumienie „w Duchu Świętym”
3.1. Duch Syna i synów
3.2. Duch Święty i funkcja sędziowska sumienia
4. Kształtowanie sumienia synowskiego
4.1. Kościół
4.2. Otwarcie na historię
12. Dary Ducha dla postępowania synowskiego
1. Duch Święty, dar ożywiający
2. Duch Święty, dar synostwa wierzących
3. Siedem darów Ducha Świętego
4. Przemyślenia na temat poszczególnych darów
4.1. Dar mądrości i dar rozumu
4.2. Dar rady i dar męstwa
4.3. Dary: wiedzy, bojaźni Bożej i pobożności
13. Cnoty warunkujące postępowanie synowskie
1. Obecność terminu „cnota” w Biblii
2. Cichość i pokora: podstawowe cnoty moralne synów Ojca
3. Cnoty umożliwiające postępowanie synów w Synu
3.1. Życie i dynamika teologalna
3.2. Kryteria analizy systematycznej
14. Prawo Boże dla synów
1. Prawo wieczne jako powszechna ordinatio do synostwa
2. Prawo naturalne w perspektywie synowskiej
2.1. Definicja prawa naturalnego
2.2. Powszechność i niezmienność prawa naturalnego
2.3. „Synowskie” prawo naturalne
3. Stare prawo w perspektywie synowskiej
4. Nowe prawo w perspektywie synowskiej
4.1. Prawo Syna i stare prawo
4.2. Prawo ogłoszone i wypełnione przez Syna
4.3. Prawo wewnętrzne
5. Pośrednictwo kościelne i cywilne w zakresie prawa synowskiego
15. Odejście i powrót do domu Ojca: grzech i nawrócenie
1. Syn Człowieczy – sprawca pojednania
2. Grzech Adama
3. Grzech przeciwko Synowi
4. Pojednanie jako powrót do Ojca
5. Mieszkanie w domu Ojca
CZĘŚĆ IV
Życie synowskie
16. Chrzest i bierzmowanie: brama do synostwa
1. Życie sakramentalne jest przedmiotowym i osobowym spotkaniem z Chrystusem
2. Osobowa więź sakramentalna z Chrystusem i Duchem Świętym
2.1. Spotkanie ze zmartwychwstałym Ukrzyżowanym: chrzest i Pascha
2.2. Dar osobowy Ducha Chrystusa Zmartwychwstałego: bierzmowanie i Pięćdziesiątnica
3. Człowiek ukształtowany na wzór Chrystusa jest synem Bożym
3.1. Ostateczne ukształtowanie na wzór Chrystusa
3.2. Dar synostwa
4. „Możemy postępować w nowym życiu”
4.1. Czas jako dar i sposobność
4.2. Należeć do Chrystusa i do Kościoła
4.3. Życie chrześcijanina jako kult, służba, świadectwo
4.4. Nieustanna walka z grzechem
17. Eucharystia, pogłębienie i rozwój życia synowskiego
1. Oddawanie czci Ojcu
2. Służba braci podobna do służby Syna
2.1. Służba bez granic, pochodząca z bezgranicznej miłości
2.2. Dla dobra „najmniejszych”
3. Ku jedności wokół „stołu Królestwa”
18. Życie eklezjalne: braterstwo, oblubieńczość i macierzyństwo synów
1. Analogia pomiędzy relacjami rodzinnymi a rozwojem eklezjalnym daru synostwa Bożego
2. Synowie Kościoła
2.1. Znaczenie i cechy synostwa naturalnego
2.2. Synowie Boży jako synowie Kościoła
3. Bracia w ciele Syna
3.1. Znaczenie i cechy braterstwa naturalnego
3.2. Braterstwo eklezjalne
4. Uczniowie-„oblubieńcy” w Kościele oblubienicy
4.1. Znaczenie i cechy oblubieńczości naturalnej
4.2. Oblubieńczość eklezjalna jako wymaganie bycia uczniem
5. Apostołowie-„matki” w Matce Kościele
5.1. Znaczenie i cechy naturalnego macierzyństwa
5.2. Apostolat jako płodność eklezjalna
19. Niektóre cechy życia synowskiego
1. Autor życia synowskiego
2. Oddech życia synowskiego
3. Kształt życia synowskiego
3.1. Diakonia synów
3.2. Koinonia synów
3.3. Martyria synów
4. Ikona życia synowskiego
20. Synowie wciąż na nowo
1. Nieustanna dynamika moralności synowskiej
2. Nieograniczony wzrost daru przybrania: „postępować od początku do początku”
Indeks autorów

Fragment książki

Spojrzenie całościowe

Wielkie intuicje II Soboru Watykańskiego opierają się na „byciu chrześcijaninem w świecie”. Zgromadzenie soborowe pracowało nad odnową oblicza Kościoła, aby był lepiej obecny w świecie. Vaticanum II jest soborem pojednania w najszerszym znaczeniu tego słowa.

Zarazem jednak jest to sobór, w możliwie najgłębszy sposób, powrotu do centrum. Pojednanie i powrót do centrum w Chrystusie: cały zapał tekstów soborowych wyraża ową wolę znalezienia na nowo źródła wody żywej, pierwotnego natchnienia, czystości objawienia, entuzjazmu misyjnego, emocji żywej wiary. Vaticanum II chce być nie tyle politycznym gestem przystosowania Kościoła do świata, ile raczej aktem głębokiego odmłodzenia Kościoła, tak aby jego życie było sakramentem Chrystusa dla świata. W ten sposób wraz z Soborem Kościół ma wzrok utkwiony przede wszystkim w swoim Nauczycielu, a następnie w świecie, któremu pragnie służyć i który chce kochać. Nigdy na odwrót.

Kierując wzrok na Chrystusa, Vaticanum II mógł lepiej poznać godność świata stworzonego przez Niego i dla Niego, jak również wartość jego osiągnięć technicznych czy kulturalnych; godność człowieka, jego sumienia, wolności, jego wielkości jako stworzenia uczynionego na obraz Boga; godność chrześcijanina, z racji jego statusu synowskiego, powołania do świętości Ojca. Potrójna godność rozpoznana, podtrzymywana, rozwijana poprzez działanie i obecność Kościoła Chrystusa w sercu historii.

W tym kontekście etyka soborowa ukazuje się przede wszystkim jako chrystocentryczna. Jezus Chrystus, Człowiek doskonały, prowadzi człowieka do pełni jego powołania, do spełnienia jego życia. Godność człowieka i jego postępowania opiera się na jego Chrystusowym byciu w Jedynym Synu.

Jest to również etyka synowska: od początku synowska, ponieważ charakter synowski czyni człowieka obrazem Boga, kimś, kto jako syn zostaje powołany do komunii z Bogiem, oraz Chrystusowo synowska, ponieważ w Chrystusie Jezusie prawdziwe synostwo jest dane wierzącemu, w Duchu Świętym i we chrzcie. Etykę synowską realizuje się życiem we wspólnocie wierzących, gdzie rozbrzmiewa wołanie synów i rozwija się braterska komunia poprzez sakramenty.

Nasze przybrane synostwo, nasza tożsamość synowska są związane z odkupieńczym Wcieleniem Syna Bożego. Opisuje się je oddolnie, z punktu widzenia tych, którzy je otrzymują, ze względu na postawy, jakie umożliwia, to jest niesienie, rozumienie, obejmowanie Syna Bożego. Ireneusz nawiązuje tutaj do przypadku sędziwego Symeona w świątyni (por. Łk 2,28), przytaczanego nieco dalej, do którego dojdzie jeszcze „widzenie” pasterzy (por. Łk 2,17.20) oraz mędrców ze wschodu (por. Mt 2,11). Postawy te przywołują – jako adopcję, na której się opierają i która je usprawiedliwia – konkretne zachowania ludzkie, będące ośrodkiem i wyrazem komunii, współuczestnictwa, wewnętrznego dostępu do tajemnicy synowskiej.

We fragmencie sąsiadującym z cytowanym tekstem przedmiotem podobnych postaw jest zawsze Syn, jednak przez Niego – Ojciec. Poza tym mają one rozwijać się i przeobrażać – jak nasienie w kwiat – w bezpośrednie „oglądanie” i rozumienie, w bezpośrednią komunię z misterium Ojca:

On sam bowiem [Syn Boży] stał się «na podobieństwo grzesznego ciała» (...), by wezwać człowieka do swego podobieństwa, (...) przyprowadzając go do królestwa Ojca i życząc mu oglądania i zrozumienia Ojca, On Słowo Boże, które zamieszkało w człowieku i stało się Synem Człowieczym, by przyzwyczaić człowieka do przyjęcia Boga...

To rozumienie przybrania za synów jako duchowej i rozwijającej się komunii człowieka z jego ciałem i kośćmi z misterium Boga (Syna i Ojca), można odnaleźć też gdzie indziej w dziele Ireneusza. Oto przykład:

Właśnie dlatego Słowo stało się ciałem i Syn Boży stał się Synem Człowieczym, aby człowiek, mieszając się z Bogiem i otrzymując synowską adopcję, stał się dzieckiem Bożym. Nie możemy bowiem inaczej otrzymać niezniszczalności i nieśmiertelności, jak tylko zanurzając się w niezniszczalności i w nieśmiertelności (por. Ga 4,5).

Nasze przybrane synostwo jest więc dziełem, którego Bóg dokonał przez wcielenie swego Syna, i jest synonimem relacji, więzi każdego człowieka z samym Bogiem (z Synem i Ojcem) i z tym, co Go określa, niezniszczalnością i nieśmiertelnością.

Postępowanie synowskie zakłada bycie synem

Wezwanie Boga do życia na sposób syna w relacji przymierza jest wpisane w samą tożsamość człowieka. Człowiek sam z siebie jest związany poniekąd z synostwem, po prostu przez to, że jest człowiekiem i żyje jak człowiek. W świetle tajemnicy chrystologicznej antropologię potwierdza się i interpretuje jako „przygotowanie” do otrzymania daru synostwa z łaski w Chrystusie. Życie moralne chrześcijanina ukazuje się zatem jako odpowiedź na powołanie synowskie, jako życie synowskie.

Tak więc chodzi tu o wyjaśnienie przejścia od ontologii-antropologii synowskiej do jej ujęcia etycznego według paradygmatu operari sequitur esse, to znaczy zasady filozoficznej, wedle której postępowanie zależy zawsze od postępującego, od jego tożsamości. Zasadę te w gruncie rzeczy spotykamy również w objawieniu biblijnym: to właśnie powołanie Boże, wprowadzając lud-syna w synowski status przymierza, domaga się postępowania według „dziesięciu słów” życia, aby pozostać w przymierzu. W nowym przymierzu, szczególnie u Jana, pojawia się wymaganie postępowania według podwójnego przykazania Miłości, aby być w prawdzie, która wyzwala człowieka, syna światła, a nie szatana (por. J 8). Tym więc, co określa jego życie, jest status syna. Model Pawłowy ściśle łączy etykę z dogmatyką i antropologią nowego człowieka, przybranego syna, powołanego do życia swoim życiem synowskim, zgodnie ze swoją nową sytuacją bycia umarłym-zmartwychwstałym z Chrystusem. Postępowanie zakłada bycie, imperatyw opiera się na indykatywie. Osoba człowieka syna uczestniczy rzeczywiście w synowskim byciu Syna. Etyka synowska, rozumiana w swym trójczłonowym całokształcie działania, osoby i łączności z Bogiem, charakteryzuje się wymiarem teologalnym, pozwalającym przedstawić ją jako etykę relacji z Bogiem i z ludźmi. Ponieważ człowiek ten jest synem w Synu, całe jego postępowanie jest postępowaniem naznaczonym przez dynamikę synowską. Jego świadomość, rozum praktyczny, jego wolność, postawy, konkretne czyny są wyrazem tej synowskiej dynamiki. Postępować po synowsku znaczy więc postępować w Synu jak ktoś, kto otrzymuje siebie od Ojca, by oddać się drugiemu. Niemożliwe jest zatem postępowanie czysto autonomiczne czy indywidualistyczne. Syn wie, że jest synem Ojca w Synu, i wie, że jest bratem ludzi; wezwanym do rozpoznania w sobie syna, by żyć na sposób solidarnie zbawczy z braćmi.

opr. aś/aś

« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

reklama

reklama

reklama