Mała historia modernizmu

Dzieje kryzysu modernistycznego w Kościele - spis treści i przedmowa

Claus Arnold

MAŁA HISTORIA MODERNIZMU

ISBN: 978-83-7505-159-9

wyd.: WAM 2009

Spis treści
Przedmowa	5
1. „Modernizm” — wstępny rekonesans na historyczno-teologicznym polu minowym	7
1.1 Wyrastanie pojęcia	8
1.2 Kwestia zasadnicza: rekonstrukcja dziejów „modernizmu” czy kryzysu modernistycznego?	13
2. Katolicyzm reformistyczny i amerykanizm	19
2.1 Herman Schell — teolog „idealny	19
2.2 Idee i protagoniści katolicyzmu reformistycznego	23
2.3 Amerykanizm, czyli teologia epoki kanonierek	30
2.4 Urzędowa reakcja Kościoła na amerykanizm	34
2.5 Umieszczenie dzieł Schella na Indeksie z roku 1898/99	36
2.6 Biskup Rottenburga Paul Wilhelm von Keppler jako przeciwnik katolicyzmu reformistycznego	41
3. Alfred Loisy — krytyka historyczna i apologia Kościoła	47
3.1 „Nauka chrześcijańska”	49
3.2 Nowa apologetyka	53
3.3 Ewangelia i Kościół	56
3.4 Historyk religii	63
4. Teologia a doświadczenie religijne	65
4.1 George Tyrrell	66
4.2 Zainteresowanie świętością	72
4.3 Von Hügel i wewnętrzna polaryzacja „modernizmu” po ogłoszeniu encykliki Pascendi	80
5. Antymodernizm i kościelny Urząd Nauczycielski	83
5.1 Święte Oficjum i dekret Lamentabili (1903—1907)	84
5.2 Encyklika Pascendi dominici gregis Piusa X (1907)	99
5.3 Przysięga antymodernistyczna	113
5.4 Recepcja Pascendi i Sacrorum Antistitum	115
5.5 Integryzm	120
6. Rzut oka na następstwa antymodernizmu i „modernizmu	131
Aneks	135
Bibliografia	141
Indeks	155

PRZEDMOWA

Latem 2007 roku minęło sto lat od ogłoszenia dekretu Lamentabili sane exitu, wydanego przez Inkwizycję rzymską, oraz encykliki Pascendi dominici gregis papieża Piusa X. To wystarczający powód, by ówczesnym kontrowersjom wokół katolickiego „modernizmu” i antymodernizmu poświęcić choćby Małą historię modernizmu. Zarówno tematyczna, jak i czysto geograficzna rozległość tego kryzysu intelektualnego, którego doświadczył katolicyzm europejski i północnoamerykański, sprawia, że jego zwięzła prezentacja — taka jak niniejsza — musi wyznaczyć sobie pewne punkty kluczowe, jeśli nie chce się ograniczyć wyłącznie do namedropping i suchego opisu zdarzeń. Poszczególne rozdziały pracy nie roszczą sobie zatem pretensji do wyczerpania tematu, chcą jedynie dostarczyć wstępnego i ogólnego zarysu pewnej złożonej kwestii historyczno-teologicznej oraz umożliwić zarazem w odniesieniu do kilku zagadnień centralnych nieco głębszy w nią wgląd. Udostępnione ostatnio dokumenty rzymskie stworzyły przy tym podstawę, by antymodernistyczne stanowisko Urzędu Nauczycielskiego przedstawić równie obszernie jak zwalczany przezeń „modernizm”; w tej materii nawiązałem do kilku własnych wcześniejszych prac wydanych w ostatnim czasie. Serdeczne podziękowanie pragnę złożyć w tym miejscu panu dr. Brunonowi Steimerowi z Wydawnictwa Herdera, który zachęcił mnie do podjęcia pracy nad niniejszą Małą historią modernizmu, mojej współpracownicy, pani Beacie Müller, i panu Gregorowi Klapczynskiemu z Münster za krytyczną lekturę książki oraz pani Deborze Ullrich i panu Martinowi Belzowi za pomoc w gromadzeniu literatury przedmiotu i sporządzeniu indeksu.

Frankfurt nad Menem, marzec 2007

Ogromnie się cieszę, że ta moja niewielka książka poświęcona kryzysowi modernistycznemu tak szybko ukazuje się w języku polskim. Jej celem jest pomóc czytelnikowi w wyrobieniu sobie trzeźwego poglądu na temat pewnego okresu historii, którego interpretacja zachowuje niejaką wagę także dla współczesności. Na potrzeby niniejszego przekładu zaktualizowany został w oparciu o wyniki najnowszych badań rozdział dotyczący encykliki Pascendi.

Serdeczne podziękowania za miłą współpracę składam panu Tadeuszowi Zatorskiemu, tłumaczowi książki, oraz pani Barbarze Żak z Wydawnictwa WAM.

Frankfurt nad Menem, październik 2008

Claus Arnold

dalej >>

opr. aw/aw

« ‹ 1 › »

oceń artykuł