Mała historia reformacji w Niemczech

Rolf Decot

MAŁA HISTORIA REFORMACJI W NIEMCZECH

ISBN: 978-83-7318-743-6

wyd.: WAM 2007

PRZEDMOWA

Zamiar przedstawienia reformacji na niewielu stronach wydaje się czymś mało realnym. Istnieje przecież bardzo wiele zwięzłych czy bardziej szczegółowych prac na ten temat. W każdym razie trzeba tu było dokonać pewnego wyboru i wyakcentować pewne tylko momenty. Niektórzy autorzy poświęcają uwagę problemom związanym z teologią i historią Kościoła, to znaczy reformacji w węższym znaczeniu tego słowa. Tutaj w centrum uwagi znajdują się osoba i dzieło Marcina Lutra oraz innych reformatorów, jak Ulryk Zwingli, Jan Kalwin, anabaptyści i inne grupy. Omówiona jest też sytuacja ówczesnego Kościoła, jego odpowiedź na reformację, jaką był Sobór Trydencki, oraz jego stopniowa wewnętrzna odnowa. Historycy, zajmujący się tematem początków nowożytności, w ciągu ostatnich trzydziestu lat odkryli dla siebie na nowo reformację, dostrzegając w niej zapłon, który oddziałał nie tylko na polu religijnym, ale spowodował zmiany w wielu dziedzinach życia politycznego i społecznego.

Sankcjonując roszczenia władców świeckich do dóbr kościelnych, jakie wysuwali oni od czasów średniowiecza, reformacja sprzyjała procesowi rozwoju państwa wczesnonowożytnego. W polu zainteresowania znalazł się zwłaszcza jej wpływ na „konfesjonalizację”, to znaczy ujednolicenie podstawy aksjologicznej danego terytorium w sensie wprowadzenia dyscypliny społecznej.

Wobec różniących się wzajemnie podejść do zrozumienia zjawiska, jakim była reformacja w szerszym znaczeniu tego słowa, zaznacza się od dawna dążenie do ujęcia jej z pewnych jednolitych punktów widzenia. W związku z tym sformułowane zostały różne teorie reformacji. O wspomnianych i dalszych problemach można tu częstokroć jedynie napomknąć.

Zamiarem tej książki jest przedstawienie reformacji szerszemu kręgowi zainteresowanych tym tematem czytelników. Jej punktem wyjścia jest reformacja Marcina Lutra, przy czym szczególną uwagę poświęcono też aspektom teologicznym, na koniec zaś omówiona zostaje spowodowana przez reformację odnowa ówczesnego Kościoła, jaka była wynikiem Soboru Trydenckiego. W tych ramach czasowych zanalizowane są przesłanki, warunki i następstwa reformacji. Z chwilą przerwania tamy, jaką zbudował wokół siebie dawny Kościół, pojawiło się wielu reformatorów i szereg reformatorskich grup, które dążyły do odnowy wiary chrześcijańskiej. Reformacja wyszła wprawdzie z obszaru dawnego cesarstwa, objęła jednak znaczne części Europy i wszystkie tereny pozostające pod wpływem zachodniego chrześcijaństwa. Niniejsza prezentacja, wyjąwszy pewne ekskursy, ogranicza się do sytuacji w Niemczech.

Impuls do przedstawienia historii reformacji w tej formie zawdzięczam Panu Dr. Bruno Steimerowi z wydawnictwa Herdera. Za to oraz za stałą zachętę w toku pracy serdecznie mu dziękuję.

opr. aw/aw