Komentarze do Pawła na Zachodzie - Anonim, autor komentarza z Budapesztu

Fragmenty książki "Łacińskie komentarze do Listu do Tytusa (Ambrozjaster, Hieronim, Pelagiusz) na tle recepcji myśli pawłowej w starożytności"

Komentarze do Pawła na Zachodzie - Anonim, autor komentarza z Budapesztu

Ks. Arkadiusz Baron

ŁACIŃSKIE KOMENTARZE DO LISTU DO TYTUSA (AMBROZJASTER, HIERONIM, PELAGIUSZ) NA TLE RECEPCJI MYŚLI PAWŁOWEJ W STAROŻYTNOŚCI

Studium porównawcze

Copyright © Wydawnictwo WAM 2003


Anonim, autor komentarza z Budapesztu

Kolejny komentarz do listów Pawłowych (łącznie z Hbr) pochodzi od nieznanego autora i częściowo zachował się w kodeksie Biblioteki Narodowej w Budapeszcie, częściowo w manuskryptach komentarza Pelagiusza. Wszechstronnie opracował go H. J. Frede w dwóch tomach(134), z których pierwszy zawiera szczegółowe badania, a drugi teksty. Anonimowy komentarz H. J. Frede wyróżnia z Pseudo-Hieronimowego komentarza powstałego pomiędzy 412 a 432 rokiem(135).

Uważa się, że powstał on w Rzymie bądź w Akwilei lub jej okolicach(136), na przełomie IV i V wieku, na kilka lat przed komentarzem Pelagiusza, który już z niego korzystał (raz się w nim zgadzając, a innym razem - nie(137)), a więc przypuszczalnie w latach 396-405(138). Nic więc dziwnego, że Frede mówi o konieczności nowego wydania krytycznego komentarza Pelagiusza do listów Pawłowych ze względu na liczne interpolacje Pseudo-Hieronimowe. Th. de Bruyn twierdzi, że jego autorem mógł być biskup Konstancjusz, do którego Pelagiusz wysłał list, a który później ostro występował przeciwko pelagianom(139).

Komentarz zachował się tylko częściowo: niektóre fragmenty zawiera kodeks z Budapesztu, a inne wyróżniono z interpolacji w komentarzu Pelagiusza. Trudno więc określić z całą pewnością, czy komentarz miał charakter ciągły, na wzór komentarzy Wiktoryna, Ambrozjastra i Pelagiusza, czy dotyczył jedynie wybranych perykop z listów Pawłowych. Ponieważ komentarze te (Anonima i Pelagiusza) wykazują podobieństwa, można przypuszczać, że był to komentarz pełny. Natrafiamy w nim na podobny podział tekstu biblijnego na zdania lub pojedyncze słowa uzupełniane bardzo ktrótkim wyjaśnieniem. Dlatego Th. de Bruyn uważa, że służył on Pelagiuszowi jako wzór(140). Nowością na Zachodzie jest to, że jego autor komentując listy Pawłowe wyjaśnia także List do Hebrajczyków.

Autor komentarza dobrze znał język grecki. Jego treść pozostaje pod wyraźnym wpływem Orygenesa(141), w formie zaś ma charakter antiocheński(142). Przy okazji warto dodać, że Pelagiusz, który jak wiemy znał Anonima, myśl Orygenesa czerpał, przynajmniej w odniesieniu do RzKom, zasadniczo z komentarza Orygenesa-Rufina.

Przypisy

134.  H. J. Frede, Ein neuer Paulustext und Kommentar, t. I. Untersuchungen; t. II. Die Texte (Vetus Latina: Die Reste der altlateinischen Bibel. Aus der Geschichte der lateinischen Bibel 7-8, Freiburg: Herder, 1973-1974).

135.  Oznaczenia odróżniające tekst Anonima od tekstu Pseudo-Hieronima - por. H. J. Frede, Ein neuer Paulustext und Kommentar, t. II, 9-10.

136.  M. Simonetti zauważa, że środowisko Akwilei było w tym czasie «związane na wiele sposobów z Rzymem» - por. Między dosłownością a alegorią, MT 26, 253. Oczywiście, choćby przez Rufina z Akwilei.

137.  Por. Pelagiusz, RzKom, ŹMT 15, 179n passim.

138.  Por. H. J. Frede, Ein neuer Paulustext und Kommentar, t. I, 215-217; Th. de Bruyn, Constantius the 'tractator': Author of an Anonymous Commentary on Romans?, w: JTS 43 (1992) 38-40.

139.  Th. de Bruyn, Constantius the 'tractator': Author of an Anonymous Commentary on Romans?, w: JTS 43 (1992) 40-51. Por. w ŹMT 15, 130 wśród dzieł Pelagiusza nr 4.

140.  Pelagius's Commentary on St Paul's Epistle to the Romans, Clarendon Press Oxford 1998, 4.

141.  Wykorzystanie tekstów Orygenesa przez Anonima - por. H. J. Frede, Ein neuer Paulustext und Kommentar, t. I, 205-206.

142.  Por. H. J. Frede, Ein neuer Paulustext und Kommentar, t. I, 210-215.

opr. mg/ab



« 1 »
oceń artykuł Pobieranie..

reklama

reklama

reklama