Najnowsze zmiany w sposobie pojmowania sakramentów

Bernard Cooke SAKRAMENTY Między ołtarzem a codziennością ISBN: 978-83-7767-191-7 wyd.: WAM 2011

Wybrane fragmenty Wstęp Sakramenty są dla ludzi Najnowsze zmiany w sposobie pojmowania sakramentów Transformacja człowieczeństwa Co to znaczy być człowiekiem?

Najnowsze zmiany w sposobie pojmowania sakramentów

W ostatnich kilkudziesięciu latach wszystko zmieniło się w gwałtownym tempie. W całym świecie dokonują się niezwykle głębokie przemiany społeczne. Znajdują one, między innymi, wyraz w oczekiwaniu, że również religia będzie miała bardziej przyziemny charakter. Religia powinna nie tylko obiecywać lepsze życie w zaświatach, lecz również przyczyniać się do polepszenia ziemskiej kondycji człowieka. Ludzie posiedli zdolność radzenia sobie z siłami natury i społeczeństwa. Nie tylko chronią się przed własnym środowiskiem, lecz nauczyli się je kształtować. Stając wobec tak rewolucyjnych przemian, chrześcijanie zadają pytania o rolę religii w nowym wysiłku ludzkości. Na czym ma polegać udział człowieka w procesie kształtowania własnego przeznaczenia? Być może „łaskę” należy przeżywać w sposób aktywny, a nie wyłącznie biernie ją przyjmować.

Jednocześnie znacznie większą uwagę przywiązuje się obecnie — z różnych powodów — do obecności Boga w życiu człowieka. Chodzi o coś więcej niż tylko świadomość twórczej mocy Bożej, która podtrzymuje istnienie całego wszechświata, a przede wszystkim ludzi. Chodzi o otwarcie oczu na osobowy wymiar chrześcijańskiej wiary, o uświadomienie sobie faktu, że wspaniałą łaską daną ludziom jest samoofiarowanie się Boga w ramach przyjaźni z człowiekiem.

Wszystko to wpływa na zmianę podejścia do sakramentów oraz oczekiwań, co do płynących z nich korzyści. Czy uczestniczenie w sakramentalnej liturgii rzeczywiście ma wpływ na daną osobę? Co tak naprawdę sakramenty zmieniają w życiu człowieka? Można też zapytać — ograniczając nieco zakres oczekiwań — w jaki sposób sakramenty zmieniają prawdziwie chrześcijańską postawę życiową, co zmieniają w intymnej relacji danej osoby z Bogiem? Gdy nawet uznamy, że sakramenty mogą być bardziej skuteczne, jeżeli będziemy sprawować nabożeństwa w bardziej staranny i kreatywny sposób, to czy możemy uznać, że rzeczywiście mają one wewnętrzną moc, dzięki której dana jednostka lub całe społeczeństwo nabierają bardziej ludzkiego wymiaru?

Myśliciele chrześcijańscy — przede wszystkim w tradycji katolickiej — szukając odpowiedzi na takie pytania, mogą czerpać z bogatego dziedzictwa. Od wieków uznaje się bowiem — chociaż na ogół nie dość jasno się to formułuje — że sakramenty w szczególny sposób wiążą się z fundamentalnym procesem bycia człowiekiem. Średniowieczni teologowie, jak św. Tomasz z Akwinu, zwracali uwagę, że następstwo sakramentów (od chrztu po ostatnie namaszczenie) odpowiada etapom życia człowieka. W historycznych i kulturowych okresach, w których życie ludzi toczyło się w chrześcijańskim kontekście (jak średniowiecze w Europie Zachodniej), czynności sakramentalne rzeczywiście były stale obecne w życiu danej osoby. Podejście to streszczało się w teologicznym powiedzeniu, które cytowaliśmy wcześniej: „Sakramenty są dla ludzi” (Sacramenta pro populo).

opr. ab/ab