Sto lat polskiej katechezy

WKŁAD WYBITNYCH POLSKICH KATECHETYKÓW
W ODNOWĘ I ROZWÓJ POLSKIEJ KATECHEZY

Praca zbiorowa pod redakcją ks. Ryszarda Czekalskiego

NIHIL OBSTAT. Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego, ks. Adam Żak SJ, prowincjał. Kraków, 27 czerwca 2001 r., l.dz. 125/01.

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE

Niniejsza książka przybliża najwybitniejsze postacie polskiej katechezy i katechetyki minionego stulecia. W jej skład weszły referaty wygłoszone na Sympozjum Sekcji Wykładowców Katechetyki Wyższych Seminariów Duchownych w Polsce, które odbyło się w dniach 26-27 września 2000 roku w Częstochowie, w Domu Rekolekcyjnym Księży Jezuitów.

Rok dwutysięczny skłaniał do refleksji nad przemijającym wiekiem. Dokonywano podsumowań i ocen różnych pól i płaszczyzn działalności ludzkiej. Jako katechetycy, tj. wykładowcy katechetyki, ludzie zajmujący się teorią i praktyką katechetyczną, postanowiliśmy także dokonać podsumowania rozwoju polskiej katechezy w minionym stuleciu. Mimo że polska katecheza przeżywała nieraz bardzo trudne i dramatyczne momenty, zwłaszcza w drugim półwieczu - mam na myśli okres komunizmu, niemniej dokonał się w tym czasie niezwykle dynamiczny jej rozwój, i to zarówno w sferze teorii, jak i w dziedzinie praktyki. Trudność polegała na tym, jak dokonać tego bilansu polskiej katechezy i jak go ująć. Chodziło o to, aby uzyskać w miarę pełny i wyczerpujący obraz. I oto pojawiła się idea, aby spojrzeć na rozwój polskiej katechezy poprzez wybitnych polskich katechetyków tego okresu. Wiadomo przecież, iż rozwój w każdej dziedzinie, nie wyłączając katechezy, inspirują ludzie, ich myśli, ich dzieła, ich inicjatywy. Długoletni sekretarz naszej Sekcji, o. Kryspin Kacprzak OFM, ujął poetycko tematykę sympozjum w sporządzonym przezeń programie i wyraził ją następująco:

Praktyka bez teorii jest ślepa...

Teoria bez praktyki jest podobna do pracowni artysty pełnej niedokończonych szkiców...

Sto lat polskiej „okulistyki katechetycznej",albo też „klasycy polskiej teorii katechetycznej" na przestrzeni minionego stulecia - oto przedmiot tegoroczne analizy sympozjalnej.

Pojawił się jednakże problem z dokonaniem wyboru, tj. wskazaniem, kto w minionym wieku najbardziej zasłużył się dla rozwoju polskiej katechezy. Grono jest przecież dość liczne. Wąskie ramy sympozjum zmusiły do dokonania selekcji i ograniczenia się tylko do siedmiu wspaniałych. Na ogół wszystkie osoby konsultowane w tym względzie wskazywały jednoznacznie, że spośród katechetyków pierwszego półwiecza, zwłaszcza z okresu międzywojennego, najbardziej przyczynili się do rozwoju i odnowy polskiej katechezy ks. Walenty Gadowski i ks. Zygmunt Bielawski. W drugim natomiast półwieczu, w okresie powojennym, kształtowały polską katechezę takie znakomite osobistości katechetyczne, jak: ks. Józef Wojtukiewicz, ks. Marian Finke, ks. Franciszek Blachnicki, ks. Mieczysław Majewski, i jedyny spośród żyjących - ks. Jan Charytański. Wydaje się też, iż udało nam się pozyskać dla opracowania referatów wybitnych znawców tych postaci. Niektórzy spośród autorów mają w swym dorobku naukowym monograficzne opracowania na ich temat. W tym miejscu pragnę im serdecznie podziękować za podjęty trud przygotowania i wygłoszenia swych referatów.

Opublikowane w niniejszej książce referaty z odbytego w Częstochowie sympozjum katechetycznego, ukazujące wkład wybitnych polskich katechetyków w odnowę i rozwój polskiej katechezy w minionym stuleciu, stanowią w jakiejś mierze spłatę nieocenionego długu wdzięczności dla tych, którzy poświęcili swe życie polskiej katechezie. Wchodząc w nowy wiek, korzystamy z ich cennego dorobku; budujemy na tym, co oni stworzyli. A tworzyli nieraz w bardzo trudnych warunkach. Należałoby wszystkim katechetom życzyć, aby obficie i skutecznie korzystali z pozostawionego przez nich dzieła.

Obowiązujący od 1999 roku Nowy program wykładów z katechetyki dla Wyższych Seminariów Duchownych w Polsce przewiduje w ramach zajęć i wykładów z dydaktyki katechetycznej także przybliżenie czołowych postaci w rozwoju ruchu katechetycznego w Polsce. Dotychczas brak było opracowania tego zagadnienia. Wykładowcy katechetyki mieli utrudnione zadanie, aby alumnom i studentom w sposób poglądowy, na przykładzie tych czołowych postaci, ukazać osiągnięcia polskiej katechetyki. Zdani byli w swojej pracy na własne poszukiwania. Niniejsza pozycja wychodzi tym zapotrzebowaniom naprzeciw. Stanowić zapewne będzie też pożyteczną lekturę dla wszystkich studiujących. Oby rozbudziła w nich tak potrzebny dziś zapał nie tylko do katechizowania, lecz także do zgłębiania wiedzy o katechezie, oczywiście także o polskiej katechezie minionego wieku.

Ks. Roman Murawski SDB

Przewodniczący Sekcji Wykładowców Katechetyki

opr. ab/mg