Wierzę...

Marek  Kosacz  OP

Wierzę...
(słowa klucze, skojarzenia, praca z formularzem)

I.  WARTOŚCI  W  MOIM  ŻYCIU

Wstęp. Człowiek w życiu kieruje się tym, co dla niego jest dobre, wartościowe, cenne. Ważnym drogowskazem są nasze wartości.

Aktywizacja (1)

Materiały: kartki z bloczku A7, arkusze szarego papieru, klej, taśma klejąca. Pracujemy w grupach. Kartki z bloczku mogą być przecięte na pół.

Metoda: słowa klucze.

Zadanie: wypiszcie na kartkach - za pomocą haseł - dowolną ilość wartości, dzięki którym życie człowieka nabiera sensu, staje się cenne, nabiera blasku... człowiek czuje się szczęśliwy! Jedno hasło na jednej kartce. Następnie grupa układa z tych kartek konstrukcję przestrzenną na stole lub przykleja ją na arkuszu papieru.

Prezentacja: metoda galerii. Uczniowie wyjaśniają, dlaczego powstała z karteczek taka właśnie konstrukcja.

Puenta. Należy zauważyć miejsce wiary wśród wartości wypisanych przez uczniów. Nie oceniamy jej miejsca lub nieobecności. Dajemy raczej chwilę na refleksję, pytamy o jej miejsce...

Tematem dzisiejszej katechezy będzie właśnie miejsce wiary w moim życiu.

II.  WIARA  -  JAK  TO  DZIAŁA?

Wstęp. Można w tym momencie przytoczyć jakąś znaną definicję wiary i jednym zdaniem zamknąć dyskusję. Nie ułatwiajmy sobie sprawy w ten sposób, raczej spróbujmy poszukać określenia wiary... z czym to się je? Co to jest wiara, z czym nam się kojarzy to słowo?

Aktywizacja (2)

Metoda: skojarzenia. Następuje praca w grupach, w oparciu o formularz z zazębiającymi się polami. Uczniowie na poszczególnych polach puzzli (na "zębatkach") wypisują swoje skojarzenia z pojęciem "wiara". Metoda prezentacji - karuzela.

Zadanie: na poszczególnych polach (możemy też dorysować swoje, brakujące) wypisujemy elementy wiary, jej części składowe - "rozkładamy" definicję wiary na czynniki pierwsze.

Puenta. Katechizm Kościoła Katolickiego mówi: "Wiara jest odpowiedzią człowieka daną Bogu, który mu się objawia i udziela, przynosząc równocześnie obfite światło człowiekowi poszukującemu ostatecznego sensu swego życia" (KKK 26). ^[ 1 ]

Gdy "rozbierzemy" ten mechanizm ^[ 2 ] na poszczególne elementy, wtedy możemy dostrzec następujące aspekty.

• Wiara jest odpowiedzią - gdzieś zatem jest również pytanie.
  
• Nie ma tu mowy o Kościele - definicja wiary nie wyklucza wiary wyznawanej poza Kościołem, ale Kościół bezbłędnie rozpoznaje, co jest głosem Boga, a co nim nie jest.
  
• Bóg odpowiada człowiekowi, zwraca się ku niemu; "(...) w pewnym sensie okaże się, że dla Boga centrum świata jest człowiek. Natomiast dla człowieka centrum świata jest Bóg". ^[ 3 ]
  
• Wiara jest odpowiedzią - to znaczy, że człowiek potrafi słuchać Boga, wsłuchiwać się w Niego, usłyszeć Jego Słowo.
  

III.  PYTANIE + ODPOWIEDŹ = DIALOG

Wstęp. Mowa była tu o stawianiu pytania i udzieleniu odpowiedzi. Wygląda to na rozmowę, na dialog, ale uwaga - dialog może być udany i może być zupełnie nieudany...

Aktywizacja (3)

Praca w grupach na formularzu DIALOG (załącznik 2). Metoda prezentacji - odczytanie przez przedstawiciela grupy. Zauważenie elementów powtarzających się, wybranie jednego - dwóch najważniejszych.

Puenta. Specyficzny dialog między Bogiem a człowiekiem, dialog prowadzący człowieka do wiary posiada pewne szanse i zagrożenia. Największym z nich jest niezdolność do tego, aby zaufać Bogu, niezdolność do wyrażenia tego, co teologia nazywa FIDES = zaufanie, ufność, wiara zbudowana na zawierzeniu. Nie chodzi już tutaj o CREDO = wyznanie wiary, ale właśnie o to zawierzenie, dzięki któremu mogę bardziej rozumieć Boga.

"Święty Augustyn powiada: Fides quaerens intellectum, czyli: «wiara (ściślej mówiąc, ufność) szuka zrozumienia». Wiesz, dopiero kiedy jest wiara, przychodzi czas zrozumienia. Tak: rozum budzi się, gdy zaufasz". ^[ 4 ]

RELACJA  Z  PRZEPROWADZONEJ  KATECHEZY

Zmartwiłem się trochę. Wydawało mi się, że ułożyłem ciekawy konspekt. Napracowałem się przy nim w domu. A tu katecheza ciekła jak krew z nosa... Dużo bardziej fascynująca dla moich uczniów była możliwość wysyłania sobie sms-ów... Są to dzieci bogatych rodziców, mają w zasadzie wszystko, czasami tylko brakuje im chęci do nauki... Gdy już w końcu wymusiłem na nich pochowanie komórek do plecaków, wtedy była szansa na rozkręcenie katechezy. Na szczęście jest w tej klasie kilka ambitniejszych osób.

Przypomniałem uczniom o wartościach, którymi człowiek kieruje się w życiu, aby było udane i szczęśliwe. Podzieliłem ich na grupy kilkuosobowe, rozdałem grupom kartki z bloczku i poleciłem wypisanie na nich hasłami dowolnej liczby wartości, dzięki którym życie nabiera blasku, staje się szczęśliwe i pomyślne. Niektórzy wzięli się do pracy, inni dodawali sobie otuchy rozmowami o tym, że już niedługo skończą się lekcje i pójdą do domu. Dobre i to, że rozmawiali po cichu... Zachęcałem ich do pracy. Poskutkowało dopiero po chwili, gdy poprosiłem, aby z kartek z wypisanymi wartościami ułożyli jakąś konstrukcję, schemat, aby je poukładali tak, jak to "czują". Rozdałem też później kartki formatu A3, klej i poleciłem, aby na nich przykleili swoje konstrukcje. Grupa uczniów, widząc ubóstwo swojej konstrukcji, "na szybkiego" dopisała kilka kartek i nawet przeprowadziła mały spór, jak je umieścić. Udało nam się zmieścić w rozsądnym czasie. Schematy przykleiłem taśmą na tablicy.

Wśród wartości wypisanych przez uczniów znalazły się: miłość, rodzina, przyjaźń, przyjemność, cel w życiu, nadzieja, zdrowie, bycie potrzebnym, ładna pogoda, marzenia, poczucie bezpieczeństwa, zrozumienie (patrz rysunki). W jednej z grup napisano również - cytuję dosłownie: dzieci (nie zawsze), rodzina (nie zawsze). W prezentacji zauważyłem te hasła, ale nie podejmowałem szerzej zagadnienia, to nie było celem katechezy.

Przedstawiciele każdej z grup krótko powiedzieli, dlaczego tak właśnie wygląda ich schemat. W tym momencie przedstawiłem cel ćwiczenia, czyli puentę pierwszej części katechezy - chciałem zorientować się, jaką rolę może odgrywać, jakie miejsce może zajmować wiara wśród wielu wartości w życiu chrześcijanina. Zaznaczyłem też, że właśnie wiara będzie przedmiotem naszej dzisiejszej katechezy.

Puenta zaciekawiła nieco uczniów i łatwiej było mi przejść do następnej części katechezy. Powiedziałem, że mógłbym teraz przeczytać definicję wiary, wyjaśnić ją... W ten sposób jednak dokładnie zarżnąłbym katechezę. Uczniowie łaskawie zgodzili się ze mną. Powiedziałem więc, aby wykorzystując motyw puzzli, napisali na poszczególnych kawałkach elementy definicji wiary. Z czym wiara najbardziej im się kojarzy? Jakie są jej najważniejsze elementy? Rozdałem kartki, na których wcześniej wyrysowałem mazakiem kawałki puzzli i odbiłem na ksero. Uczniowie rozmawiali chwilę w grupach, po czym ktoś wpisywał słowo w poszczególne pole. Pól było 10 - tak wyszedł mi rysunek. Po kilku minutach zobaczyłem, że inwencja uczniów się skończyła. Nie naciskałem, aby wypełnić pozostałe puste miejsca.

W polach można było znaleźć następujące hasła: Bóg, ludzie, Kościół, zakony, sakramenty, ograniczenia, życie po śmierci, oparcie, trwałość, nadzieja, siła, oczekiwanie, spowiedź, wybaczenie (patrz rysunki).

Obejrzeliśmy prace metodą karuzeli, następnie przykleiłem je taśmą do ściany. Wyjąłem z teczki definicję wiary zawartą w KKK 26. Wydrukowałem ją na kartce formatu A3, aby była dobrze widoczna. Okazała się ona nieco zaskakująca dla uczniów. Łatwiej było mi wtedy przedstawić tę samą definicję rozpisaną na puzzle. W ten sposób korelowała z pracami uczniów i była dla nich chyba bardziej przystępna. Skomentowałem w kilku zdaniach definicję katechizmową i jej najbardziej charakterystyczne elementy.

Następnie przeszliśmy do ostatniej części katechezy. Powiedziałem, że wiara ma charakter dialogu. Skoro my - ludzie posługujemy się dialogiem, to taka forma może być bardziej lub mniej udana i warto poszukać przyczyn, które sprzyjają dialogowi między osobami lub go zakłócają.

Za elementy sprzyjające dialogowi uczniowie uznali: zrozumienie, przyjaźń, znajomość drugiej osoby, wysłuchanie, tolerancję, skupienie. Przeszkadzają w dialogu zdecydowanie: podnoszenie głosu i kłótnia, brak zrozumienia, wyrzuty i pretensje, skupienie tylko na własnych racjach, nieszczerość, sprzeczność interesów.

Puenta, która nastąpiła po tej części katechezy "przygniotła uczniów do ziemi". Gdy powiedziałem, że podobne sprawy przeszkadzają człowiekowi w wierze i w dialogu z Bogiem zapadła cisza i zrozumiałem, że pojęli...

Na początku relacji napisałem o niezbyt udanych początkach rozmów o wierze z moimi uczniami. Teraz widzę, że właśnie z powodu "oporu materii" będę kontynuował zajęcia o prawdach wiary. Początkowe niepowodzenie nie podcięło mi skrzydeł. Wręcz przeciwnie. Pomyślałem też, że dobrze zrobi to mojej osobistej więzi z Bogiem.

ANEKS

Marek Kosacz OP - katecheta i duszpasterz w Tarnobrzegu.

opr. ab/ab