"Przed Unitami schylamy dziś czoła..."

23 stycznia Kościół siedlecki obchodzi wspomnienie bł. Męczenników z Pratulina. 6 października minie 20 rocznica wyniesienia ich na ołtarze. Zadaniem Stowarzyszenia Pamięci Unitów Podlaskich „Martyrium” jest szerzenie kultu bł. Wincentego Lewoniuka i jego 12 Towarzyszy.

Celem stowarzyszenia - powołanego do życia dekretem biskupa siedleckiego - staje się m.in. przywoływanie historii wydarzeń pokazujących wiarę unitów oraz ich heroiczną miłość do Boga, Kościoła katolickiego i ojczyzny, czemu dali wyraz w okresie prześladowań. Wśród statutowych zadań widnieje ponadto zapis o wspieraniu działalności formacyjnej prowadzonej m.in. w pratulińskim sanktuarium, a także gromadzeniu świadectw i pamiątek ukazujących historię unii na Podlasiu.

Świadectwo pamięci

Dzień wyniesienia unitów na ołtarze, 6 października 1996 r., poprzedził żmudny i długotrwały etap przygotowań. - Oficjalnie proces zbierania informacji celem wszczęcia procesu beatyfikacyjnego rozpoczął się w okresie międzywojennym za czasów bp. Henryka Przeździeckiego - wyjaśnia ks. prałat Bernard Błoński, prezes Stowarzyszenia Pamięci Unitów Podlaskich „Martyrium”, dodając, iż na skutek przemian zachodzących w Europie, w tym upadku komunizmu, przedłożona Stolicy Apostolskiej tuż po II wojnie światowej dokumentacja mogła być następnie systematycznie uzupełniana. Cenne światło na represje, jakim poddawani byli unici, rzuciły m.in. informacje przechowane w archiwach w Moskwie czy Petersburgu. - Pamięć o bohaterskich przodkach żywo kultywowana była również w miejscach ich męczeństwa. Jej wyrazem stały się zarówno przechowane świadectwa, jak też stawiane ku czci męczenników krzyże czy tablice - uściśla.

Męczeńska ziemia

Stowarzyszenie formalnie zaczęło funkcjonować w 1991 r. Stosowny dekret wydał bp Jan Mazur. Prowadzone w ramach „Martyrium” działania podyktowane były duszpasterską troską o przygotowanie diecezji do doniosłego wydarzenia, jakim miała stać się beatyfikacja unitów podlaskich. Nieoceniony wkład w realizację statutowych zadań wniósł - co akcentuje ks. B. Błoński - jego poprzednik na stanowisku prezesa stowarzyszenia. Ks. Józef Szajda, wierny tak często przywoływanym przez siebie hasłom: „pamięć” i „świadectwo”, niestrudzenie przemierzał parafie, szerząc kult męczeńskiego Podlasia i ucząc wiernych pieśni. Do dziś śpiewamy intonowane przez niego: „Przed Unitami schylamy dziś czoła...” czy „Ciesz się ziemio podlaska, ty ziemio męczeńska...”.

- W czasie, gdy diecezja modliła się o beatyfikację, stowarzyszenie inicjowało i wspierało oddolny kult. Grupę założycielską stanowili księża żywo zainteresowani zagadnieniem męczeństwa, pochodzący z unickich parafii bądź pracujący na ich terenie. „Martyrium” od początku skupiało zarówno przedstawicieli duchowieństwa, jak też osoby świeckie. Wielu kapłanów spisywało wspomnienia parafian, m.in. ks. prałat Zdzisław Oziembło, proboszcz parafii w Neplach. Popularyzowali również pierwszy opis męczeństwa unitów, jakim jest „Martyrologium” ks. Józefa Pruszkowskiego - przypomina ks. B. Błoński.

Pod szyldem unitów

Kolejną z odsłon przygotowania diecezjan do uroczystości beatyfikacji męczenników były tzw. Dni Świadectwa Wiary w Pratulinie. W programie spotkań adresowanych do młodych - z udziałem księdza biskupa - obok modlitwy stały się także „pogadanki” i świadectwa. Formą ich kontynuacji są odbywające się po dziś dzień przy pratulińskim sanktuarium - pod szyldem i opieką błogosławionych unitów - Jerycho Młodych i Diecezjalny Dzień Świadectwa Wiary połączony ze świętowaniem kolejnych rocznic powstania Katolickiego Radia Podlasie. Z kolei październik - miesiąc upamiętniający wyniesienie bohaterskich przodków na ołtarze - upływa pod hasłem pielgrzymki mężczyzn, którzy przybywają do Pratulina, by wypraszać błogosławieństwo i opiekę dla siebie i swoich rodzin. Cyklicznie, każdego 23 dnia miesiąca, w sanktuarium organizowane są też spotkania modlitewno-formacyjne, zaś przed styczniowym wspomnieniem odbywa się nowenna...

- Celem stowarzyszenia jest wspieranie wszelkich inicjatyw podejmowanych przez pratulińskie sanktuarium - potwierdza prezes „Martyrium” z sugestią, iż statut - w związku z koniecznością przedłożenia go w Krajowym Rejestrze Sądowym - został w ostatnim czasie zaktualizowany. Realizacja wielu ze statutowych zadań możliwa jest zaś dzięki wsparciu Fundacji Pamięci Unitów Podlaskich „Arka”. Nieoceniony wkład w krzewienie kultu bł. męczenników ma także Diecezjalna Rodzina Szkół im. Unitów Podlaskich.

WA

Stowarzyszenie Pamięci Unitów Podlaskich „Marytrium”
ul. Piłsudskiego 62
08-110 Siedlce
Konto: 75 1240 2685 1111 0010 5554 7478

Celem utrwalenia unickiej spuścizny

Realizacja statutowych zadań służących krzewieniu kultu bł. Męczenników Podlaskich możliwa jest m.in. dzięki działalności Fundacji Pamięci Unitów Podlaskich „Arka”.

Ks. prałat Bernard Błoński, prezes Stowarzyszenia Pamięci Unitów Podlaskich „Martyrium”, działania fundacji określa jednym zdaniem: - To jest „nasze ramię” pozyskujące fundusze!

„Arka” została powołana z myślą o m.in. wspieraniu sanktuarium w Pratulinie. Odpowiada za organizację koniecznych prac zabezpieczających oraz - w miarę możliwości - restaurację obiektów czy oznaczanie miejsc związanych z historią unii brzeskiej na Podlasiu. Przechodząc do konkretów, ks. B. Błoński wskazuje na przeprowadzane w ubiegłym roku prace remontowe związane ze zmianą wystroju pratulińskiej świątyni, którym towarzyszyło przeniesienie relikwii męczenników w podstawę nowo wyświęconego ołtarza.

Środki zgromadzone przez fundację umożliwiają ponadto - co akcentuje prezes „Martyrium” - organizowanie konferencji, jak też wydawanie oraz kolportaż publikacji poświęconych dziedzictwu wiary. Z pozyskanych przez „Arkę” funduszy finansowana ma być również działalność pratulińskiego ośrodka dokumentacji. Jako jego miejsce - swoiste muzeum przechowujące pamiątki po bohaterskich przodkach - ks. B. Błoński wskazuje przeniesioną ze Stanina i postawioną w miejscu męczeństwa świątynię. - Prace wciąż trwają. Trzeba by pomyśleć o sposobie ekspozycji zachowanych materiałów... - dodaje, zdradzając, iż w planach jest też budowa domu pielgrzyma przy sanktuarium.

WA

Słowa uczą, przykłady pociągają

Świadomi wagi wychowania młodego pokolenia w duchu łączności z dziedzictwem minionych pokoleń pamięć o bohaterskich przodkach krzewią na co dzień.

Diecezjalna Rodzina Szkół im. Unitów Podlaskich została powołana do istnienia mocą dekretu biskupa siedleckiego w 2013 r. Skupia ona szkoły z terenu naszej diecezji noszące imię unitów podlaskich: Publiczne Gimnazjum nr 1 w Drelowie, Szkoła Podstawowa w Hrudzie, Gimnazjum w Łomazach, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Międzyrzecu Podlaskim, Publiczne Gimnazjum i Szkoła Podstawowa w Olszance oraz Zespół Szkół w Wohyniu.

Celem działalności DRS jest szerzenie i utrwalanie pamięci o bł. Męczennikach Podlaskich, jak również kształtowanie świadomości narodowej dzieci i młodzieży. I tak uczniowie angażują się m.in. w opiekę nad „izbami” czy miejscami pamięci bohaterskich przodków, biorą udział w konkursach tematycznych, akademiach, inscenizacjach oraz rajdach.

Tradycją stały się też zjazdy szkół tworzących „rodzinę”, odbywające się każdego roku na terenie innej z placówek. Spotkania z udziałem uczniów i kadry pedagogicznej służą cennej wymianie doświadczeń, jak też inicjowaniu współpracy w zakresie rozpowszechniania unickiej historii.

Działaniom Diecezjalnej Rodziny Szkół im. Unitów Podlaskich patronuje Stowarzyszenie Pamięci Unitów Podlaskich „Martyrium”.

WA
Echo Katolickie 3/2016

opr. ab/ab