Historia filozofii żydowskiej

Daniel H. Frank, Oliver Leaman

HISTORIA FILOZOFII ŻYDOWSKIEJ

ISBN: 978-83-7318-935-5

wyd.: WAM 2009

WSTĘP

Często filozofia żydowska traktowana jest tylko jako rodzaj przypisu do ogólnej historii filozofii zachodnich. Nietrudno odgadnąć przyczynę. „Zachód” definiowano dotąd historycznie w duchu ekskluzywizmu, w całkowitym oderwaniu od judaizmu, w odniesieniu jedynie do kultury grecko-rzymskiej, chrześcijańskiej i oświeceniowej. Wszystkie te odniesienia wydają się omijać tradycje judaizmu. Oczywiście istnieją przypadki graniczne, których najważniejszym przykładem jest Spinoza. Atoli jego przypadek potwierdza tę regułę — Spinozę wykluczono ze społeczności żydowskiej.

Jednakże wobec szybkiego rozwoju badań podobny imperializm kulturowy, popierający ekskluzywistyczne rozumienie „Zachodu”, nie może się dłużej ostać. Coraz więcej dowiadujemy się o żydowskim hellenizmie (to nie jest oksymoron!), żydowskich korzeniach chrześcijaństwa i o żydowskim Oświeceniu. Dowiadujemy się przy tym, że wkład Żydów w filozofię Zachodu nie był wcale mniejszy, niż to, co z niej zaczerpnęli. Taka dialektyczna wymiana sprawia, że prezentacja historii filozofii żydowskiej, ukazująca ją jako część ogólnej historii filozofii zachodniej, jest niezwykle na czasie. Warto zauważyć, że nasi autorzy nie tylko piszą o bezpośrednim wpływie historycznym myślicieli żydowskich na pozostałych, jak to było w przypadku Majmonidesa i Tomasza z Akwinu, lecz pragną też pokazać, jak zagadnienia filozoficzne, nurtujące myślicieli greckich, łacińskich i niemieckich, rozważane były równolegle w myśli żydowskiej. Wpływy filozoficzne przebiegały w obu kierunkach i tak właśnie być powinno, jeśli mamy uznać, że tradycja zachodnia obejmuje także tradycje filozoficzne niechrześcijańskie. Pomijając niepotrzebne podziały rozważamy filozofię żydowską pod kątem tego, jak ona wpłynęła na inne, jak i tego, jakim wpływom uległa sama. Nie istnieje po prostu filozofia żydowska w oderwaniu od filozofii ogólnej. Tak więc żywimy nadzieję, że ten tom stanie się początkiem obalania dawno wzniesionych barier.

Praca nad tym tomem rozpoczęła się jesienią 1991 r., zakończona zaś została w lecie 1995 r. Fakt, że tak wielkie przedsięwzięcie postępowało tak sprawnie naprzód, jest w dużej mierze zasługą zaangażowania i ciężkiej pracy uczonych biorących w nim udział. Składamy podziękowania wszystkim, którzy wnieśli do niego swój wkład.

Wydawcy blisko ze sobą współpracowali na wszystkich etapach realizacji tego projektu, począwszy od miłego zadania zaproszenia autorów, aż do nieco bardziej uciążliwego zadania dopilnowania jednolitego stylu not bibliograficznych. Daniel H. Frank czuwał nad częściami I i II, Oliver Leaman zaś III i IV, obaj jednak pracowaliśmy też nad całością tekstu.

Lexington, Kentucky Daniel H. Frank
Liverpool, England Oliver Leaman
Sierpień 1995 r.

SŁOWO OD TŁUMACZA

Przypisy własne tłumacza zawierają wyjaśnienie jakiegoś trudniejszego terminu lub notę bibliograficzną do polskich przekładów dzieł filozoficznych. Wszystkie cytaty z Biblii nieoznaczone inaczej pochodzą z Biblii Tysiąclecia (wyd. 5).

opr. aw/aw